Zbigniew Zenon Puchalski Rektor AMB 1987-1990, 1999-2002

Student drugiego rocznika AMB. Twórca białostockiej współczesnej szkoły chirurgii endokrynologicznej. Świetny chirurg, dydaktyk i organizator.

- Już od początku swej pracy - pisał w opinii doc. J. Zalewski, dyrektor Instytutu Chirurgii AMB - dał się poznać jako bardzo zdolny, sumienny, o wysokiej etyce zawodowej - lekarz. Systematycznie i konsekwentnie pogłębiał swe wiadomości zawodowe i stale z dużym zapałem poświęcał się pracy dydaktycznej i naukowej. Jego duży wkład pracy dotyczy nie tylko praktycznego szkolenia studentów, lecz również młodszych Kolegów lekarzy kliniki, a także lekarzy terenu odbywających praktykę w klinice.

Rektor z przerwą

Prof. Puchalski pełnił urząd rektora AMB łącznie przez dwie kadencje. Po raz pierwszy głosami senatorów AMB wybrany został rektorem w dniu 17 kwietnia 1987 roku, na okres od 1 września 1987 do 31 sierpnia 1990 roku. Ponownie wybrany w maju 1999 roku. Kadencja trwała od 1 września 1999 do 31 sierpnia 2002 roku.

Podczas pierwszej kadencji prof. Puchalskiego zakończono pierwszy etap budowy Szpitala Dziecięcego w Białymstoku. 1 października 1988 roku, podczas inauguracji roku akademickiego 1988/1989, otwarto Przykliniczną Przychodnię Dziecięco-Młodzieżową Szpitala Dziecięcego. Minister zdrowia i opieki społecznej zarządzeniem z dnia 22 grudnia 1988 roku formalnie powołał Dziecięcy Szpital Kliniczny im. L. Zamenhofa w Białymstoku. Dyrektorem placówki został doc. Maciej Kaczmarski.

W szpitalu PSK przeprowadzono prace remontowe i modernizacyjne. Wyremontowano m.in. blok operacyjny, centralną sterylizatornię i poradnie przykliniczne. Utworzono też jedną z nielicznych wówczas w kraju pracowni zakażeń szpitalnych. Rozpoczęto także komputeryzację szpitala.

Kontynuowano prace restauracyjne w Pałacu Branickich. Od 1987 roku przeprowadzono szereg prac: malarskich, tynkarskich i dekarskich, renowację stolarki okiennej i drzwiowej, remont attyki oraz posadzek i balustrad. Największa inwestycja dotyczyła reprezentacyjnych pomieszczeń na pierwszym piętrze pałacu. Od 1983 roku w Auli Wielkiej i dawnej kaplicy trwały prace renowacyjne. Na podstawie zachowanych wzorców odtworzony został barokowy wystrój kaplicy pałacowej. Ołtarz ozdobiono obrazami autorstwa G. Klimowicza i I. Jańczuka. Równolegle prowadzono prace remontowe w auli, która uzyskała stylizowaną, rokokową aranżację. Wykonano również pseudohistoryczny wystrój malarski. Obrazy zdobiące aulę wykonali artyści plastycy D. i J. Łabanowscy. Rewaloryzację pałacu sfinansował m.in. wojewoda białostocki przekazując na ten cel 2,5 mln złotych. Uroczyste oddanie do użytku zrewaloryzowanych pomieszczeń miało miejsce w październiku 1990 roku podczas inauguracji roku akademickiego 1990/1991.

Podczas drugiej kadencji rektorskiej prof. Z. Puchalskiego powiększono bazę lokalową AMB poprzez oddanie do użytku dwóch budynków. Pierwszy - przy ul. M. Skłodowskiej-Curie 7a mieścił jednostki Wydziału Lekarskiego. W drugim budynku - przy ul. Mieszka I 4b zlokalizowano Zakład Dietetyki oraz Zakład Technologii i Towaroznawstwa Żywności. Kontynuowano budowę szpitala dziecięcego.

Ważne daty

* 28 czerwca 1989 roku Senat AMB podjął uchwałę o zaniechaniu używania imienia J. Marchlewskiego jako patrona uczelni. W tym samym roku przed aulą wielką stworzono galerię portretów doktorów honoris causa.

* 12 listopada 1987 r. w kierowanym przez prof. M. Szamatowicza Ośrodku Leczenia Niepłodności AMB przyszło na świat pierwsze dziecko (dziewczynka) poczęte metodą in vitro. W profilaktyce raka szyjki macicy zastosowano laparoskopię. Do profilaktyki badań narządu rodnego wprowadzono również skriningowy program populacyjny oparty o techniki komputerowe.

* W Klinice Urologii zaczęto przeprowadzać pierwsze w kraju mikroangiochirurgiczne operacje na układzie naczyniowym w przypadku impotencji. Pierwszy zabieg miał miejsce 14 lipca 1989 roku. Klinika stała się również wiodącym ośrodkiem leczenia impotencji.

* 15 stycznia 1989 roku w Klinice Chirurgii Naczyń i Transplantacji AMB dokonano pierwszego w Białymstoku pobrania nerek do przeszczepu.

* W roku 2000, z okazji jubileuszu 50-lecia AMB, wznowiono wydawanie „Medyka Białostockiego”. Był to kwartalnik. Przyjęta formuła pisma nie spełniła oczekiwań i zostało ono zamknięte po wydaniu 7 numerów. Podczas drugiej kadencji rektorskiej przywrócono indeksację „Roczników Akademii Medycznej w Białymstoku” w bazie Medline.

Chirurg

Zbigniew Zenon Puchalski urodził się 20 grudnia 1933 roku w Białymstoku jako syn Bolesława i Sabiny z domu Słomińskiej. Studia medyczne rozpoczął na Akademii Medycznej w Białymstoku w 1951 r. Śpiewał w chórze AMB, aktywnie uczestniczył w działalności uczelnianej rady Zrzeszenia Studentów Polskich i uczelnianym zarządzie Akademickiego Związku Sportowego. Dyplom lekarza otrzymał w 1957 roku. Pracę zawodową rozpoczął jeszcze w trakcie studiów jako młodszy asystent w I Klinice Chirurgicznej AMB.

Puchalski specjalizację I stopnia z chirurgii ogólnej uzyskał w 1961 roku zaś II stopnia w 1965 roku. Stopień doktora nauk medycznych uzyskał w 1969 roku, w 1974 roku uzyskał stopień docenta, profesora nadzwyczajnego w 1982 roku, zaś profesora zwyczajnego w roku 1988.

Po śmierci doc. A. Tołłoczko, w 1976 roku, objął funkcję kierownika I Kliniki Chirurgii Ogólnej Instytutu Chirurgii. Pełnił ją do przejścia na emeryturę w dniu 30 września 2004 roku. Jednocześnie sprawował funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Chirurgii AMB (1976-1977). Przez wiele lat pełnił funkcję konsultanta wojewódzkiego w dziedzinie chirurgii ogólnej.

W 1982 roku został powołany do pełnienia funkcji prorektora ds. dydaktyczno-wychowawczych, którą sprawował do 1987 roku. Będąc prorektorem - pisał prof. S. Adamski - wraz z władzami dziekańskimi przyczynił się do powołania samorządu studenckiego, Rady Mieszkańców Domu Studenta nr 1 i 2, aktywnej działalności ZSP, AZS klubów studenckich i chóru AMB. Wznowiono w tym czasie Konferencje Studenckich Kół Naukowych (1984, 1985). Ponadto w latach 1983-1987 pełnił funkcję rzecznika prasowego AMB.

W 2004 roku prof. Z. Puchalski przeszedł na emeryturę. Nie zaprzestał jednak pracy zawodowej, zarówno klinicznej, dydaktycznej, jak i organizacyjnej. Rozpoczął pracę w oddziale chirurgicznym szpitala wojewódzkiego w Białymstoku. Dydaktycznie związany jest z Wyższą Szkołą Agrobiznesu w Łomży oraz z Wyższą Szkołą Medyczną w Białymstoku (od 2009 roku pełni tam funkcję rektora).

Naukowiec

Zainteresowania naukowe prof. Puchalskiego dotyczą głównie chirurgii endokrynologicznej, gastroenterologicznej oraz onkologicznej. Zasłynął z wprowadzania nowych metod diagnostycznych w chorobach tarczycy. Pozwoliło to na udoskonalenie wczesnego i szybkiego rozpoznawania patologii, a w szczególności nowotworów tarczycy. Prof. Puchalski w dużym stopniu przyczynił się do powstania w Białymstoku liczącego się ośrodka endokrynologicznego, uważany jest także za twórcę współczesnej szkoły chirurgii endokrynologicznej w regionie białostockim.

Duża część badań prowadzonych przez Profesora dotyczyła też chorób trzustki. Jako pierwszy ogłosił w krajowym piśmiennictwie doniesienie o całkowitym usunięciu trzustki. Profesor prowadził również badania w zakresie doświadczalnego wstrząsu krwotocznego. Wykazał, że w jego pierwszym okresie dochodzi do zmniejszenia stężenia kortyzolu, co wskazuje na zmniejszony przepływ nadnerczowy i nadmierne zużycie kortyzolu.

Pod Jego kierunkiem ponad 30 osób uzyskało specjalizację z chirurgii ogólnej. Był promotorem przewodów doktorskich i opiekunem 9 przewodów habilitacyjnych. Pięciu z Jego uczniów uzyskało tytuł profesora. Opublikował ponad 480 prac i komunikatów zjazdowych. Jest autorem 25 rozdziałów w podręcznikach naukowych. Jest członkiem wielu komitetów redakcyjnych.

Polityka

Profesor aktywnie działa na płaszczyźnie społecznej i politycznej. W 1983 roku minister zdrowia i opieki społecznej powołał Go w skład Zespołu ds. Doskonalenia Studiów Medycznych. W 2001 roku został powołany na członka rady naukowej przy ministrze zdrowia.

W latach 1999-2002 był przewodniczącym Konferencji Rektorów Uczelni Medycznych. Podczas Jego kadencji KRUM skutecznie lobbował za nowelizacją ustawy, mocą której rektor uczelni medycznej stawał się organem założycielskim dla szpitali uniwersyteckich.

W latach 1997-2002 był radnym Rady Miejskiej Białegostoku i przewodniczącym Komisji Zdrowia i Kultury Fizycznej. Natomiast w latach 2002-2006 był radnym Sejmiku Województwa Podlaskiego oraz przewodniczącym komisji zdrowia.

Profesor był także prezesem zarządu środowiskowego AZS, członkiem Podlaskiej Rady Olimpijskiej i honorowego Komitetu Klubu BKS „Jagiellonia”. Wchodził w skład honorowego Komitetu Budowy Opery i Filharmonii Podlaskiej.

Od 1971 roku był członkiem PZPR. W 1983 roku wszedł w skład egzekutywy KU PZPR. Trzy lata później wybrano Go na członka egzekutywy KW PZPR w Białymstoku, gdzie został powołany na stanowisko przewodniczącego komisji zdrowia.

Prof. Puchalski odznaczony został wieloma wysokimi odznaczeniami państwowymi, medycznymi, sportowymi i samorządowymi. Tytuł doctora honoris causa nadały mu Akademia Medyczna w Łodzi (2001), Akademia Medyczna we Wrocławiu (2004), Państwowy Grodzieński Uniwersytet Medyczny (2001).

Opracował Wojciech Więcko

Na podstawie książki „Rektorzy Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku 1950-2014”, pod redakcją: Lecha Chyczewskiego, Magdaleny Grassmann, Pawła Radziejewskiego i Marty Piszczatowskiej.

Książkę można kupić w Muzeum Historii Medycyny i Farmacji UMB