Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych.
  • Ostatnia zmiana 06.02.2020 przez Samodzielna Pracownia Historii Medycyny i Farmacji

    Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych

    Geneza powstania w Polsce pierwszego stowarzyszenia zrzeszającego muzea działające w strukturach wyższych uczelni sięga 2012 roku. Wówczas to projekty i zamysły muzealników uczelnianych jawiące się do tej pory w sferze wyłącznie wirtualnych idei zaczęły przekształcać się w realne działania. Pewnego rodzaju iskrą stała się współpraca między dr hab. Hubertem Kowalskim z Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, dr Magdaleną Grassmann z Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu w Białymstoku i dr Markiem Bukowskim z Muzeum Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W wyniku prowadzonych rozmów, skala rozpropagowywania idei Stowarzyszenia zataczała coraz szersze kręgi. W czerwcu 2012 roku doszło do pierwszego spotkania przedstawicieli polskich muzeów uczelnianych. Funkcję gospodarza spotkania przyjął na siebie dr Andrzej Ulmer – kierownik Muzeum Politechniki Warszawskiej. Na zaproszenie odpowiedzieli muzealnicy z Białegostoku, Poznania, Krakowa, Gdyni, Gdańska i Warszawy. W trakcie pierwszego spotkania dyskutowano na temat możliwości prowadzenia wspólnych działań i zacieśnienia współpracy pomiędzy jednostkami. Rezultatem pierwszego spotkania było powołanie nieformalnego projektu „Muzea Uczelniane”. Do kolejnego spotkania doszło w murach Uniwersytetu Warszawskiego.
     Skutkiem prowadzonych obrad było uruchomienie strony internetowej muzeauczelnine.pl. Równocześnie z powstaniem strony zapoczątkowane zostały prace nad wspólną objazdową wystawą planszową zatytułowaną „Muzea Uczelniane – Jesteśmy”. W ten sposób zebrany został materiał prezentujący działalność oraz zbiory poszczególnych Muzeów. Zaś główną ideą ekspozycji stało się rozpropagowanie muzeów uczelnianych na terenie całego kraju. Wystawa rozpoczęła swoją podróż po miastach Polski w listopadzie 2013 roku, jest nadal prezentowana w kolejnych miastach, siedzibach muzeów uczelnianych (Warszawa, Białystok, Gdańsk, Gdynia, Poznań, Rzeszów, Opole, Kraków). Ekspozycji towarzyszy wydawnictwo prezentujące dziedzictwo akademickie pierwszych uczelni, które zgłosiły swój akces do Stowarzyszenia. Po ponad roku od jego ukazania się, cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem zwiedzających, jak cenny informator dotyczący polskich muzeów uniwersyteckich. Planowane jest drugie wydanie uzupełnione jak również jego przekład na język angielski.
    Rok po pierwszym spotkaniu, w Muzeum Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie doszło do IV spotkania grupy roboczej przedstawicieli Muzeów Uczelnianych. Na zaproszenie Karoliny Grobelskiej udział w spotkaniu wzięli dr hab. Piotr Majewski, dyrektor NIMOZ’u oraz profesor Dorota Folga-Januszewska przewodnicząca Polskiego Komitetu Narodowego ICOM. Wspólne doświadczenia przedstawicieli Muzeów Uczelnianych po dwóch latach działań w ramach projektu spowodowały podjęcie w dniu 28 maja 2014 roku decyzji o powołaniu Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych.

    Najważniejszym celem Stowarzyszenia jest działalność na rzecz rozwoju muzeów uczelnianych oraz zachowania dziedzictwa akademickiego poprzez jego ochronę, upowszechnianie, promocję, a także wspieranie gromadzenia, dokumentowania i konserwacji zabytków, inicjowanie i prowadzenie badań naukowych.Prowadzona jest szeroko zakrojona działalność informacyjna, propagująca ideę muzealnictwa uczelnianego na terenie Polski jak też poza jej granicami. W 2015 roku przedstawiciele Stowarzyszenia wzięli udział w I Kongresie Muzealników w Łodzi. Stowarzyszenie prowadzi stałą współpracę z Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów mającą na celu popularyzację idei kolekcji uczelnianych, zwrócenie uwagi na ich szczególną specyfikę, jak również na stałe podnoszenie poziomu merytorycznego muzeów uczelnianych i ich pracowników. O idei i działalności Stowarzyszenia jego członkowie informują również podczas licznych konferencji naukowych oraz wyjazdów szkoleniowych. W sierpniu 2015 roku nawiązano współpracę z muzeami uniwersyteckimi w północnych Włoszech. Już wcześniej informację o współpracy polskich muzeów uczelnianych i idei powołania organizacji je stowarzyszającej przedstawiono podczas obrad Zgromadzenia Generalnego European Academic Heritage Network UNIVERSUEM (w Walencji w 2013 i Hamburgu 2014 r.). Ponadto działalność Stowarzyszenia jest przedmiotem stałej korespondencji z UMAC. Również w 2016 roku planowane jest przedstawienie Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych na forum obrad w/w organizacji oraz udostępnienie bieżących informacji o pracy muzeów uczelnianych poprzez ich strony internetowe.

    W dniach 19–20 maja 2016 roku odbyła się I Ogólnopolska Konferencja Muzeów Uczelnianych w Pałacu w Nieborowie (oddziale Muzeum Narodowego w Warszawie). Na spotkanie przybyło 45 przedstawicieli muzeów z całej Polski reprezentujących 26 instytucji. W trakcie pierwszego dnia delegaci zaprezentowali swoje jednostki w krótkich wystąpieniach, przedstawiając historię instytucji, ich rozmiary, specyfikę zbiorów, działalność, wyzwania badawcze oraz problemy organizacyjne. Rozpoznano wspólny dla większości jednostek rys funkcjonowania – wiele muzeów uczelnianych dopiero wypracowuje sobie pozycję na uczelniach, pozostając na pograniczu między ars (szeroko rozumiane sztuka i kultura) a educatio (pełnienie odpowiedniej roli w strukturze uniwersyteckiej/akademickiej). Wśród prezentowanych muzeów znalazły się zarówno niewielkie placówki, jak i instytucje zatrudniające kilkudziesięciu pracowników. Drugiego dnia konferencji odbyło się przeprowadzone przez NIMOZ szkolenie „Podstawy digitalizacji i prowadzenia projektów digitalizacyjnych w muzeach”. Obrady zakończyły się zwiedzaniem pałacu w Nieborowie i ogrodu w Arkadii.

    W 2017 roku Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych zrealizowało projekty zakreślone jeszcze szerzej. Zorganizowana w dniach 22–24 listopada 2017 w Krakowie (Uniwersytet Jagielloński, Akademia Górniczo-Hutnicza, Muzeum Narodowe w Krakowie) Konferencja Naukowa Muzeów Uczelnianych wychodziła poza próbę zaprezentowania poszczególnych akademickich jednostek muzealnych i miała na celu popularyzację badań nad teorią muzealnictwa uczelnianego, a także integrację środowiska i wspólne przyjrzenie się wyzwaniom stojącym przed tą coraz lepiej „słyszalną” grupą polskich muzeów.

    Równolegle do konferencji powstał katalog zbiorów muzeów uczelnianych – pierwsze takie wydawnictwo w Polsce, prezentujące dziedzictwo zachowane w instytucjach bardzo różnych, ale o wspólnym akademickim mianowniku. Katalog dofinansowany przez MKiDN w ramach priorytetu koordynowanego przez NIMOZ dołączył do publikacji książkowych wydanych pod szyldem Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych, które zapoczątkowała w 2016 roku pozycja Muzea i narody w Europie Środkowej. Przed pierwszą wojną światową – pierwszy polski przekład fragmentu monumentalnego omówienia historii muzealnictwa europejskiego, którą w języku francuskim opracował prof. dr hab. Krzysztof Pomian.

    Równolegle do konferencji powstał katalog zbiorów muzeów uczelnianych MUZEA UCZELNIANE – KATALOG pierwsze takie wydawnictwo w Polsce, prezentujące dziedzictwo zachowane w instytucjach bardzo różnych, ale o wspólnym akademickim mianowniku. Katalog dofinansowany przez MKiDN w ramach priorytetu koordynowanego przez NIMOZ dołączył do publikacji książkowych wydanych pod szyldem Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych, które zapoczątkowała w 2016 roku pozycja Muzea i narody w Europie Środkowej. Przed pierwszą wojną światową – pierwszy polski przekład fragmentu monumentalnego omówienia historii muzealnictwa europejskiego, którą w języku francuskim opracował prof. dr hab. Krzysztof Pomian.

    W 2018 roku publikacja „MUZEA UCZELNIANE. KATALOG” zgłoszona do XII edycji konkursu „Mazowieckie zdarzenia muzealne – Wierzba” przez Muzeum UW zajęła pierwsze miejsce w swojej kategorii – „Wydawnictwa muzealne”. Nagroda, udowadnia, że nasza działalność jest potrzebna i doceniana. Trwają prace nad rozszerzoną oraz docelowo tłumaczoną na angielski wersją katalogu.

    W dniach 17-19 października 2018 roku w Łodzi odbyła się III Konferencja Naukowa pt.: „Muzea uczelniane: wyzwania, zagrożenia, możliwości”. Organizatorem konferencji było Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych zaś współorganizatorem Politechnika Łódzka. Celem konferencji było między innymi omówienie roli jaką spełniają muzea uczelniane, problematyki ich działalności wobec nowego Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce (Ustawa 2.0) a także określenie nowych wyzwań, możliwości czy zagrożeń związanych z funkcjonowaniem muzeów uczelnianych. Konferencja ukazała drogi współdziałania dla środowiska akademików-muzealników służące jednemu wspólnemu celowi: zabezpieczeniu i promocji dziedzictwa polskich uczelni. W konferencji wzięło udział ponad 100 osób z 62 muzeów uczelnianych z całej Polski.

    W dniach 23-25 października 2019 roku w Gdańsku odbyła się IV Konferencja Naukowa pt. „Dziedzictwo akademickie. Formy i kierunki partycypacji muzeów uczelni wyższych”. Celem konferencji było ukazanie zagadnienia integracji pomiędzy muzeami i kolekcjami uczelnianymi a samymi uczelniami wyższymi, ich infrastrukturą oraz zapleczem naukowym. Poruszone zostały kwestie sieci powiązań sprzyjających realizacji projektów badawczych i angażowaniu historycznych zbiorów w działalności dydaktycznej i upowszechniającej naukę. Ukazane zostały także zagadnienia znaczenia muzeów i kolekcji uczelnianych dla społeczności lokalnych. W konferencji wzięło udział ponad 130 osób z 78 muzeów i kolekcji uczelnianych z całej Polski.

    W latach 2017 - 2019 Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych otrzymało dofinansowanie projektów ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.
    Realizowane projekty: „Rektor Józef Brudziński i ruch niepodległościowy na Uniwersytecie Warszawskim – wystawa i konferencja naukowa” oraz „Niepodległe uczelnie. Doktorzy honoris causa w Polsce w latach 1918-1939 – wystawa, katalog i koncert z muzyką Ignacego Jana Paderewskiego”, „Muzea uczelniane dla Niepodległej”.

    W 2019 roku w ramach Programu Dotacyjnego „Koalicje dla Niepodległej” wraz z Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwerystetu Medycznego w Białymstoku otrzymało dofinansowanie projektu „Niepodległościowe sploty w Pałacu Branickich w Białymstoku”.

    W 2019 roku Stowarzyszenie Muzeów Uczelnianych wraz z Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczęło cykl wykładów pt.: DZIEDZICTWO AKADEMICKIE I HISTORIA NAUKI. Wykłady odbywają się w ostatnią środę miesiąca o godz. 17.00 w siedzibie Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego. Kontynuuowane są również w 2020 roku.

    Muzeum Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku było jednym ze współzałożycieli SMU i od samego początku bierze udział w jego działaniach.

     

    STOWARZYSZENIE MUZEÓW UCZELNIANYCH