Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku wraz z naukowcami z Narodowego Instytutu Kardiologii Kardynał Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (NIKard) otrzymali nagrodę Komitetu Naukowego XIV Konferencji Naukowej Sekcji Prewencji i Epidemiologii Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego „Kardiologia Prewencyjna 2021” w Krakowie (18-20 listopada 2021) za „doniesienie oryginalne o największej wartości naukowej”. Na Konferencji zaprezentowana została praca pt. „Czy dieta bogata w fitosterole zmniejsza szansę zachorowania na choroby układu sercowo-naczyniowego?” autorów: A. Witkowska, A. Waśkiewicz, A. Cicha-Mikołajczyk, I. Mirończuk-Chodakowska, M. Zujko, W. Drygas.
Sterole roślinne są związkami o wielu funkcjach biologicznych, głównie redukujących stężenie cholesterolu we krwi. Szczególnie podkreśla się rolę żywności wzbogaconej, która dostarcza 1-2 g fitosteroli dziennie. Przeciętna dieta Polaków natomiast dostarcza zaledwie 0,256 g steroli roślinnych. Istnieją jednak doniesienia, że również dieta bogata w fitosterole może wykazywać działanie obniżające stężenie cholesterolu, dlatego celem przeprowadzonych badań była ocena związku pomiędzy zawartością w diecie fitosteroli a szansą wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych (ChSN) w dorosłej populacji polskiej. W ramach projektu WOBASZ II przeprowadzono ocenę sposobu żywienia i wywiad dotyczący przebytych ChSN u 5690 osób. Na podstawie własnej bazy danych wyliczono zawartość fitosteroli w diecie uczestników projektu. Badanych podzielono wg tercyli pobrania fitosteroli – 1 tercyl (średnie [mg/dzień]); mężczyźni 174, kobiety 141; 2 tercyl - odpowiednio 293 i 233 oraz 3 tercyl 496 i 383. Metodą regresji logistycznej wyliczono iloraz szans wystąpienia ChSN w tercylach fitosteroli po adjustacji na wiek, BMI oraz spożycie leków hipolipemizujących, błonnika i alkoholu. Wykazano, że średnie pobranie fitosteroli było mniejsze u osób z ChSN niż u osób zdrowych – u mężczyzn 299 vs 326 mg/dzień (p=0,0016), u kobiet 238 vs 256 (p=0,0016). U mężczyzn iloraz szans wystąpienia ChSN, był istotnie niższy w drugim OR=0,637 (95%CI 0,445-0,911) i trzecim OR=0,581 (95%CI 0,372-0,907) tercylu w porównaniu do pierwszego. U kobiet tendencje były podobne, choć nie wykazano istotnego zróżnicowania – drugi tercyl OR=0,927 (95%CI 0,695-1,237); trzeci tercyl OR=0,843 (95%CI 0,600-1,184). Ponadto notowano lepszą całościową jakość żywienia u osób w 3 tercylu spożycia fitosteroli w porównaniu do 1. W podsumowaniu stwierdzono, że wyższa zawartość fitosteroli w diecie (≥0,296 g) wydaje się zmniejszać szansę wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego u mężczyzn, jednak nie wśród kobiet. W interpretacji wyników należy także rozważyć to, że notowano lepszą całościową jakość żywienia osób w trzecim tercylu spożycia fitosteroli w porównaniu do pierwszego.
