Aktualności

Dr Krzysztof Fiedoruk z Zakładu Mikrobiologii Wydziału Lekarskiego UMB, dr Tomasz Misztal z Zakładu Chemii Fizycznej Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej UMB oraz dr Sławomir Prokopiuk z Zakładu Farmakologii Doświadczalnej Wydziału Nauk o Zdrowiu otrzymali finansowanie swoich badań w ramach projektu Narodowego Centrum Nauki MINIATURA 1.   

• Dr Krzysztof Fiedoruk z Zakładu Mikrobiologii Wydziału Lekarskiego z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim zdobył grant na badania wstępne pod tytułem „Rola białek rybosomalnych w termoadaptacji bakterii Bacillus cereus sensu lato”. Uzyskał finasowanie w maksymalnej kwocie 50 000 PLN. Projekt stanowi kontynuację badań prowadzonych we współpracy z Zakładem Mikrobiologii Uniwersytetu w Białymstoku, których wyniki opublikowano w kwietniu bieżącego roku na łamach cenionego Scientific Reports – „Ribosomal background of the Bacillus cereus group thermotypes”. Celem projektu jest weryfikacja hipotezy o związku między zmianami zachodzącymi w białkach rybosomalnych a adaptacją Gram-dodatnich laseczek Bacillus cereus sensu lato (zwanych też grupą B. cereus) do wzrostu w różnych zakresach temperatur. Temperatura jest jednym z kluczowych czynników kształtujących ewolucję mikroorganizmów i decydującym o ich podziale na organizmy termofilne, mezofilne oraz psychrofilne. Jest to szczególnie dobrze widoczne na przykładzie bakterii z grupy B. cereus, obejmującej gatunki o różnych wymaganiach temperaturowych skupiające się w obrębie tzw. termotypów. Stąd też znajdziemy tutaj zarówno laseczki termofilne/termotolerancyjne, takie jak będące przyczyną zatruć pokarmowych B. cytotoxicus i emetyczne szczepy B. cereus, laseczki mezofilne – wysoce chorobotwórcza dla ludzi i zwierząt laseczka wąglika (B. anthracis) oraz „owadobójcza” laseczka turyngska (B. thuringiensis), jak również psychrofilne gatunki B. weihenstephanensis i B. mycoides. Niemniej jednak odpowiedzialne za to zjawisko mechanizmy adaptacyjne nie zostały w pełni poznane. Nowatorski charakter projektu wynika z próby powiązania obecnego stanu wiedzy na temat wpływu temperatury na ewolucję bakterii z fundamentalnymi strukturami komórkowymi jakimi są rybosomy w oparciu o badania eksperymentalne z wykorzystaniem technik biologii molekularnej m.in. „knock-out” i edycja genów oraz „zamiana” ich alleli (allelic replacement).

Dr n. med. Krzysztof Fiedoruk jest autorem i współautorem 51 publikacji i doniesień zjazdowych o łącznym IF 26. Laureatem stypendium naukowego dla młodych doktorów w ramach projektu „Wyższa jakość kształcenia kluczem do rozwoju Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku”. Współwykonawcą w czterech projektach badawczych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW) oraz Narodowego Centrum Nauki (NCN) w latach 2011-2019. Od dwóch kadencji pełni funkcję sekretarza Białostockiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów (PTM), oraz jest członkiem Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych (KIDL).

• Dr n. med. Sławomir Prokopiuk otrzymał 49 940 PLN na badania pilotażowe, których cel wpisuje się w tematykę naukowo-badawczą zespołu do którego należy dr Sławomir Prokopiuk, kierowanego przez prof. dr hab. Halinę Car. Są to badania nad rolą tempa metabolizmu podstawowego (BMR) w indukcji i progresji zmian w insulinooporności i cukrzycy typu 2. Jednym z najistotniejszych problemów zdrowotnych ludzkości ostatniego stulecia jest otyłość i bezpośrednio związana z nią cukrzyca. Upośledzona wrażliwość na insulinę tkanek obwodowych odpowiedzialnych za gromadzenie i metabolizowanie glukozy, prowadzi do pojawienia się hiperglikemii, a w późniejszym etapie do rozwoju insulinooporności, cukrzycy typu 2 oraz powikłań naczyniowo-neurologicznych. Ostatnie badania wskazują, że za rozwój powyższych schorzeń mogą odpowiadać zmiany w profilu metabolicznym wywołane niewłaściwą dietą. Dlatego też, założeniem badawczym planowanego projektu jest ocena roli tempa metabolizmu podstawowego (BMR) w indukcji i progresji zmian w insulinooporności i cukrzycy typu 2. W badaniu wykorzystane będą myszy laboratoryjne, sztucznie selekcjonowane na wysokie i niskie tempo metabolizmu podstawowego oraz zwierzęta z linii kontrolnej (nie poddane selekcji na BMR). Zakładamy, iż zróżnicowanie BMR powinno bezpośrednio wpływać na rozwój  insulinooporności i cukrzycy typu 2. Analiza zmian zachodzących w insulinoopormości i cukrzycy w kontekście zróżnicowania tempa metabolizmu (wielkości komórek i ekspresji wybranych genów) pozwoli określić wybrane aspekty odpowiedzialne za powstawanie jednej z najbardziej śmiertelnych jednostek chorobowych.

Dr n. med. Sławomir Prokopiuk jest autorem i współautorem 32 publikacji i doniesień zjazdowych o łącznym IF 19.246 za co był nagradzany przez JM Rektora UMB. Specjalista farmacji aptecznej, od 2017 roku pełni funkcję Zastępcy Przewodniczącego Komisji ds. Promocji Wydziału Nauk o Zdrowiu.

• Dr Tomasz Misztal  otrzymał 50 000 tys. PLN w ramach projektu MINIATURA 1 na badania nad kandydatami do nowej klasy leków przeciwpłytkowych. Zakrzepy i zatory są najczęstszą bezpośrednią przyczyną zgonów w krajach rozwiniętych. Stosowane obecnie leki przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe mają jednak ograniczoną skuteczność, szczególnie w sytuacjach gdy powstawanie zakrzepu jest inicjowane przez oderwanie blaszki miażdżycowej lub w wypadku uszkodzenia naczynia np. przez stent. W związków z powyższym, istnieje nagląca potrzeba poszukiwania nowych leków przeciwzakrzepowych opartych na nowym mechanizmie działania. Potencjalnym nowym punktem działania leków przeciwpłytkowych mogą być, niedawno odkryte w płytkach krwi, akwaporyny (AQP). AQP to kanały obecne w błonie plazmatycznej płytek regulujące napływ wody ze środowiska zewnętrznego. Umożliwia to płytkom krwi zmianę kształtu (pęcznienie) oraz wspomaga tworzenie wypustek i wydzielanie na zewnątrz (sekrecję) substancji biorących udział w aktywacji krzepnięcia i tworzeniu zakrzepu. Aktualnie nie istnieje żaden lek, którego mechanizm działania opierałby się na blokowaniu sekrecji płytkowej. Badania wykonane w Zakładzie Chemii Fizycznej UMB (w trakcie publikowania) wskazują, że zablokowanie AQP przyczynia się do zahamowania sekrecji i ograniczenia aktywacji płytek. Związki blokujace AQP mogą być zatem godnymi uwagi kandydatami do nowej klasy leków przeciwpłytkowych. Przyznane finansowanie umożliwi poszukiwanie nowych, skutecznych i nietoksycznych inhibitorów AQP. Uzyskane wyniki pozwolą w przyszłości na opracowanie badań in vivo, które umożliwią ocenę skuteczności działania tego typu inhibitorów w warunkach fizjologicznych.

Tomasz Misztal jest absolwentem Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (stopień magistra uzyskał na kierunku Biologia ze specjalizacją Biochemia). Od 2009 pracuje w Zakładzie Chemii Fizycznej UMB, gdzie swoje zainteresowania naukowe koncentruje na określaniu roli związków produkowanych w stanie zapalnym na prozakrzepowe funkcje płytek krwi, ich metabolizm energetyczny oraz odporność skrzepów na rozpuszczanie. W roku 2014 obronił pracę doktorską zatytułowaną „Wpływ reaktywnych związków azotu na proces retrakcji skrzepu i fibrynolizę”. W roku 2015 odbył 2 miesięczną wizytę studyjną w Maastricht University czego rezultatem jest wprowadzenie nowych metod badawczych i nawiązanie współpracy z Zakładem Biochemii tej uczelni.

Konkurs NCN MINIATURA przeznaczony jest na pojedyncze działania naukowe,z którego naukowcy ze stopniem doktora mogą finansować m.in. wyjazdy na kwerendy, wyjazdy badawcze czy konferencje. Listy rankingowe będą regularnie uzupełniane do końca 2017 r. W pierwszym naborze sfinansowanych zostało osiem projektów, w kwotach od 6 tys. zł do 49 tys. zł.