Globalne wyzwania i europejska konkurencyjność przemysłowa (Global challenges and European industrial competitiveness)
Drugim filarem programu Horyzont Europa są badania oparte na współpracy w zakresie wyzwań społecznych, przed którymi stoi Europa, oraz wzmacnianie potencjału technologicznego i przemysłowego poprzez obszary tematyczne (klastry) dotyczące całego spektrum globalnych wyzwań.
Działania w klastrach wzmocni doradztwo naukowe, wsparcie techniczne i specjalne badania prowadzone przez Wspólne Centrum Badawcze (Joint Research Centre – JRC), służbę naukową Komisji Europejskiej.
Klaster 1: Zdrowie (Health)
Europejski filar Praw Socjalnych stanowi, że każdy ma prawo do szybkiego dostępu do przystępnej cenowo, umożliwiającej prewencję i właściwe terapie opieki zdrowotnej dobrej jakości. Podkreśla to zaangażowanie UE w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ, w których wzywa się do powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego dla wszystkich w każdym wieku do 2030 roku.
Promowanie integracji społecznej oraz zdrowia i dobrobytu jej mieszkańców to główne cele polityk i programów Unii Europejskiej, w tym klastra Zdrowie programu Horyzont Europa.
Program EU4Health ma być instrumentem inwestycyjnym zapewniającym, że UE pozostanie najzdrowszym regionem na świecie, dysponując narzędziami umożliwiającymi sprostanie wyzwaniom zdrowotnym na szczeblu krajowym i europejskim. Aby zapewnić maksymalne synergie między tymi programami Horyzont Europa skoncentruje się na tworzeniu nowej wiedzy, podczas gdy program EU4Health będzie koncentrował się na jak najlepszym wykorzystaniu tej wiedzy. Dodatkowo europejski plan działania na rzecz walki z rakiem (Europe’s Beating Cancer Action Plan) będzie wspierał państwa członkowskie w ulepszaniu profilaktyki, kontroli i opieki w zakresie chorób nowotworowych. Kryzys wywołany przez Covid-19 uwypuklił konieczność przyjęcia podejścia „Jedno zdrowie” (w ramach Europejskiego Zielonego Ładu) w walce z wpływem degradacji środowiska, zanieczyszczeń, utraty różnorodności biologicznej i zmian klimatu na zdrowie i dobrostan obywateli, a także na systemy opieki zdrowotnej.
Działania w zakresie badań i innowacji w ramach klastra Zdrowie będą miały kluczowe znaczenie dla sprostania wyzwaniom związanym ze zdrowiem poprzez pogłębianie wiedzy, poprawę naszego zrozumienia zdrowia i chorób, opracowywanie innowacyjnych rozwiązań metodologicznych i technologicznych w celu lepszego zarządzania zdrowiem i chorobami oraz osiągnięciu zrównoważonego podejścia do cyfrowej transformacji oraz świadczenie zintegrowanych, personalizowanych usług zdrowotnych i opiekuńczych o lepszej dostępności i lepszych wynikach zdrowotnych, wspieranych przez innowacje oparte na potrzebach i niezawodne łańcuchy dostaw w Europie.
W ramach klastra Zdrowie zdefiniowano sześć głównych obszarów działań:
- Zdrowie na różnych etapach życia
- Czynniki środowiskowe i społeczne
- Choroby nie-zakaźne i choroby rzadkie
- Choroby zakaźne
- Narzędzia, technologie i rozwiązania cyfrowe w zdrowiu i opiece
- Systemy opieki zdrowotnej
Klaster 6: Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne i środowisko (Food, Bioeconomy, Natural Resources, Agriculture and Environment)
Zadaniem programu Horyzont Europa w klastrze 6 Żywność, biogospodarka, zasoby naturalne, rolnictwo i środowisko jest zapewnienie możliwości wzmocnienia i zrównoważenia celów środowiskowych, społecznych i ekonomicznych oraz przekierowanie działalności gospodarczej człowieka na ścieżkę prowadzącą do zrównoważonego rozwoju.
Podstawowym celem klastra 6. jest transformacja gospodarki i społeczeństwa UE, idąca w kierunku znacznego ograniczenia degradacji środowiska, zatrzymania i odwrócenia utraty różnorodności biologicznej oraz lepszego zarządzania zasobami naturalnymi przy jednoczesnym wsparciu realizacji celów klimatycznych UE i zapewnieniu bezpieczeństwa żywnościowego oraz dostępu do czystej wody dla wszystkich obywateli.
Ochrona oraz przywracanie integralności ekosystemów i ich zdolności do świadczenia szerokiego wachlarza podstawowych usług, a tym samym przywrócenie różnorodności biologicznej Europy na ścieżkę odbudowy do 2030 r., zgodnie z wymogami unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej, ma fundamentalne znaczenie dla osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu. Zatrzymanie i odwrócenie utraty różnorodności biologicznej może również pomóc w uniknięciu zagrożeń dla zdrowia ludzi w przyszłości.
Badania i innowacje w klasterze 6. poprawią wiedzę na temat przyczyn zmniejszania się różnorodności biologicznej, roli ekosystemów i usług ekosystemowych oraz wzmocnią ich odbudowę. Wypracowane rozwiązania istotnie przyczynią się do zrównoważonego rozwoju sektorów rolnictwa, leśnictwa, akwakultur i rybołówstwa, żywności i systemów opartych na biotechnologii oraz zdrowia zwierząt i ludzi, które są bezpośrednio zależne od usług ekosystemowych.
Klaster 4: Technologie cyfrowe, przemysł, przestrzeń kosmiczna (Digital, Industry and Space)
Cyfryzacja i postęp technologiczny, w tym technologie kosmiczne, wpływają na wszystkie sektory gospodarki i społeczeństwa. Zmieniają kierunki rozwoju przemysłu oraz metody wytwarzania nowych produktów i usług, jak również oddziałują na sposób, w jaki żyjemy, pracujemy i uczymy się. Technologie te mają kluczowe znaczenie dla naszej przyszłości.
Badania wspierane w ramach klastra 4. będą przyczyniać się do wsparcia dualnej transformacji przemysłu europejskiego: cyfrowej oraz ekologicznej, przy zachowaniu suwerenności technologii oraz skoncentrowanym na człowieku, etycznym rozwoju.
Badania i innowacje będą ukierunkowane na globalne przywództwo i autonomię w strategicznych łańcuchach wartości przy poszanowaniu granic naszej planety oraz maksymalizacji korzyści dla wszystkich grup społecznych, włączając w to różnorodne konteksty społeczne, gospodarcze i terytorialne w Europie.
Proponowane działania będą między innymi obejmować wiodącą rolę w czystych, neutralnych klimatycznie, przemysłowych łańcuchach wartości, wsparcie dla gospodarki o obiegu zamkniętym, zapewnienie strategicznej autonomii w pozyskiwaniu i wykorzystywaniu surowców mineralnych, neutralne klimatycznie systemy i infrastruktury cyfrowe (sieci, centra danych), nowe modele biznesowe, zrównoważone projektowanie materiałów i produktów umożliwiające dekarbonizację technologii przemysłowych i cyfrowych.
Duży nacisk będzie kładziony na rozwój wspomagających technologii cyfrowych: sieci 6G, internetu, IoT, sztucznej inteligencji, robotyki, automatyki, technologii kwantowych oraz grafenu.
W ramach tych konkursów finansowane będą badania w następujących obszarach, nazwanych destinations:
- Neutralna dla klimatu, cyrkularna i zdigitalizowana produkcja
- Zdigitalizowany, zasobooszczędny i odporny przemysł
- Wiodące na świecie technologie danych i technologie obliczeniowe
- Cyfrowe i wzrastające technologie zwiększające konkurencyjność i przyczyniające się do ustanowienia zielonego ładu
- Strategiczna autonomia w opracowaniu, wdrażaniu i wykorzystaniu z globalnej infrastruktury kosmicznej, usług, aplikacji i danych
- Zorientowany na człowieka i etyczny rozwój technologii cyfrowych i przemysłowych
Klaster 5: Klimat, energia, mobilność (Climate, Energy and Mobility)
Produkcja i wykorzystanie energii oraz transport towarów i ludzi odpowiadają za znaczącą część emisji, w tym emisji gazów cieplarnianych, przyczyniając się do zmian klimatycznych. Jednocześnie są to bardzo istotne gałęzie gospodarki, zarówno europejskiej, jak i innych regionów świata. Generują przychody, a mieszkańcom naszej planety dostarczają niezbędne usługi i produkty.
Główne cele działań klastra Klimat, energia, transport to walka ze zmianami klimatycznymi, poprawa konkurencyjności branży energetycznej i transportowej oraz jakości usług, które te sektory dostarczają społeczeństwu.
Strategiczna wizja Komisji Europejskiej „Czysta planeta dla wszystkich” określa, że przejście do neutralności klimatycznej – wraz z szybszą cyfryzacją i przyspieszonymi zmianami gospodarczymi i społecznymi – przekształci sektory energii i mobilności w nadchodzących dziesięcioleciach, sprawiając, że będą one coraz bardziej ze sobą powiązane. Badania naukowe i innowacje będą miały duży wpływ na szybkość, z jaką te przemiany mogą się odbywać. Są one niezbędne do realizacji Porozumień Paryskich, koncepcji Europejskiego Zielonego Ładu czy realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.
W ramach klastra finansowane będą badania i innowacje dotyczące w szczególności:
- Nauki o klimacie i adaptacjach do zmian klimatu
- Odnawialnych źródeł energii
- Systemów energetycznych, sieci i magazynowania energii
- Efektywności energetycznej i neutralności klimatycznej budynków
- Transformacji energetycznej przemysłu
- Bezemisyjnego transportu lądowego, powietrznego i wodnego
- Bezpieczeństwa transportu, jego wpływu na zdrowie i środowisko
- Transportu autonomicznego
- Multimodalnych systemów transportu osób i towarów