Kierownik:
dr n. med. Tomasz Guszczyn
e-mail: tomasz.guszczyn@umb.edu.pl
Dane kontaktowe:
ul. Waszyngtona 17
15-274 Białystok
tel./fax (85) 745 08 95
e-mail: ortdziec@umb.edu.pl
Dziecięcy Szpital Kliniczny w Białymstoku został powołany zarządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 22 grudnia 1988 roku. Do 6 października 1992r. szpital funkcjonował głównie w oparciu o działalność Przyklinicznej Przychodni Dziecięco – Młodzieżowej. W latach 1993-2003 powstały kolejne jednostki z bazą łóżkową. Obecnie Uniwerstytecji Dziecięcy Szpital Kliniczny jest nowoczesnym ośrodkiem diagnostyczno – leczniczym dla dzieci i młodzieży północno – wschodniego regionu Polski.
Klinika Ortopedii i Traumatologii Dziecięcej powołana została 1 lipca 2000r., a jej organizację oraz kierownictwo Senat i Rektor UMB powierzył Prof. dr hab. med. Januszowi Popko. Wraz z nim aktualnie pracuje 6 lekarzy (ryc.1). Obecnie jest to jedyna jednostka w województwie podlaskim zajmująca się ortopedią i traumatologią dziecięcą. Istniejąca od wielu lat ortopedia dziecięca w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Białymstoku w 2009 r. została zlikwidowana, a jej zadania przejęła nasza klinika. Klinika liczy 25 łóżek, rocznie hospitalizowanych jest około 1700 chorych, a w 2 poradniach urazowo – ortopedycznych i 1 preluksacyjnej udziela się około 16 tysięcy porad. Codziennie pełnione ostre dyżury dostarczają chorych o szerokim wachlarzu różnych uszkodzeń narządu ruchu.
W zaopatrywaniu złamań kości długich u dzieci coraz częściej wprowadzamy leczenie operacyjne: sztywne i elastyczne zespolenia śródszpikowe, stabilizatory zewnętrzne. W przypadku złamań kości udowej czy piszczelowej u dzieci starszych preferowane są klasyczne ryglowane zespolenia śródszpikowe. Nie zapominając o tym, że złamania u dzieci stosunkowo łatwo się goją i mają tendencję do korzystnej przebudowy, część złamań leczymy nastawieniem i unieruchomieniem w opatrunku gipsowym.
Leczenie złamań kręgosłupa z objawami neurologicznymi u młodzieży głównie dorastającej jest identyczne jak i u dorosłych. Operacyjne odbarczenie ze stabilizacją wewnętrzną przeprowadzamy po przyjęciu chorego do Kliniki. Najczęściej zabieg operacyjny przeprowadzamy z dostępu tylnego (odbarczenie i stabilizacja transpedikularna) w pojedynczych przypadkach z dojścia przedniego z użyciem implantu trzonu kręgowego.
Duże wyzwania stanowią złamania i deformacje w przebiegu wrodzonej łamliwości kości. Wspólnie z inżynierami opracowaliśmy gwóźdź teleskopowy PZCH, od roku 2005 stosujemy go do zespolenia kości udowej i piszczelowej. Wykorzystanie gwoździ wydłużalnych skutecznie zabezpiecza kości długie kończyn dolnych przed złamaniami i powstaniem deformacji u dzieci z wrodzoną łamliwością kości, oraz redukuje ilość zabiegów operacyjnych do niezbędnego minimum.
Dzieci z wadami wrodzonymi narządu ruchu są zawsze leczone przez ortopedów, w naszym ośrodu przeprowadzamy około 60 zabiegów rocznie u tych dzieci. Najczęściej są to trudne przypadki, które wymagają indywidualnego i odpowiednio dobranego zabiegu operacyjnego. Cieszy fakt, że w przypadku stopy końsko-szpotawej odeszliśmy, myślę bezpoworotnie, od dużych zabiegów operacyjnych, między innymi wg Simonsa, a powrót do postępowania mało-inwazyjnego wg Ponsetiego jest zdecydownie mniej obciążające małe dziecko i daje lepsze wyniki.
Najczęściej wykonywaną operacją ortopedyczną w naszej Klinice jest artroskopia stawu kolanowego. Do głównie wykonywanych artroskopowych procedur chirurgicznych należą: rekonstrukcja uszkodzonych więzadeł krzyżowych, szycie łąkotek, meniscektomia, boczne uwolnienie rzepki, opracowanie ognisk chondromalacji, synovectomia, rekonstrukcja więzadła rzepkowo – udowego przyśrodkowego, repozycja i zespolenie złamań śródszpikowych. Rzadsza procedura artroskopowa, około 10 zabiegów rocznie, dotyczy rekonstrukcji obrąbka stawu ramiennego w przypadku nawykowego zwichnięcia u młodzieży.
Dużym osiągnięciem naszego zespołu lekarskiego jest prawie całkowite wyeliminowanie w województwie podlaskim operacyjnego leczenia wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego. Po ukończeniu kursu ultrasonografii w 1989r. u Prof. R. Grafa w Stolzalpe zorganizowaliśmy program profilaktyki dysplazji stawu biodrowego oparty o dostępne i bezpłatne badanie każdego noworodka w 1-szym i 3-cim miesiącu życia. Ważnym w tym programie jest również to, że lekarz ortopeda w Poradni Preluksacyjnej uczy matki poprawnej pielęgnacji noworodka, utrzymania odwiedzeniowo – zgięciowego ustawienia bioder, o czym często nie pamięta położna i lekarz pierwszego kontaktu.
W ciągu 12 lat pracy zoperowaliśmy ponad 60 dzieci z zniekształceniem klatki piersiowej, najczęściej lejkowatej, rzadziej z kurzą deformację. Wiek naszych dzieci wynosił powyżej 10 lat z deformacją sztywną, mało elastyczną, stąd korekcje zagłębienia lejkowatego przeprowadzaliśmy na otwarto przy pomocy płytki mostkowo – żebrowej.
Jednym z trudniejszych problemów ortopedii dziecięcej pozostaje nadal leczenie skrzywień bocznych kręgosłupa. Dużo pracy wkładamy w profilaktykę, zwracamy uwagę na prawidłowo prowadzoną fizykoterapię i wykonanie gorsetu korygującego skrzywienie kręgosłupa. Stosujemy głównie gorsety oparte o wytyczne podane przez Cheneau, a w wybranych przypadkach gorsety nocne wg Charlestona. Nieliczni pacjenci wymagają leczenia operacyjnego, wykonujemy 8 – 10 zabiegów rocznie metoda CD z dostępu tylnego.
W 2008r. Klinika zorganizowała XVIII Sympozjum Sekcji Ortopedii Dziecięcej PTOiTr. Program naukowy Sympozjum obejmował patofizjologię, diagnostykę i leczenie schorzeń związanych z nieprawidłową budową i metabolizmem kolagenu, tj. Zespół Marfana, Ehlersa-Danlosa, wrodzona łamliwość kości i inne oraz urazy stawu skokowego i stopy u dzieci. Była to okazja do spotkania i wymiany poglądów oraz osiągnięć naukowców pracujących w zakładach teoretycznych (biochemia, genetyka, biologia molekularna) oraz lekarzy praktyków. W sympozjum wzięło udział około 150 osób z kraju i zagranicy.
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku aktualnie na 14 kierunkach kształci 4500 studentów, w tym 274 w języku angielskim, stąd obciążenie dydaktyczne naszej Kliniki jest duże. Kierownik Kliniki jest autorem rozdziałów w podręcznikach przeznaczonych dla studentów uczelni medycznych: „Ortopedia i Traumatologia” PZWL, 2008; „Badanie fizykalne w praktyce pielęgniarek i położnych”, wyd. CZELEJ Lublin, 2008, oraz dla studentów uczelni inżynierskich: „Inżynieria ortopedyczna i rehabilitacyjna” wyd. Politechnika Białostocka, 2008. Współpraca na polu naukowym i dydaktycznym z Politechniką Białostocką jest już wieloletnia, a jednym z osiągnięć dydaktycznych jest wspólne działanie zakończone sukcesem na rzecz powołania pierwszej w Polsce specjalności kształcącej inżynierów do pracy w protetyce i ortotyce.
Kierownik Kliniki w latach 1999 – 2002 pełnił funkcję Prodziekana Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
W ciągu 12 lat pracy zmieniali się asystenci, było ich 14, część z nich po uzyskaniu ortopedycznego wykształcenia odeszło do innych ośrodków, również na stanowisko ordynatorskie, a 7 lekarzy uzyskało stopień doktora nauk medycznych.
Współpraca naukowa z zakładami teoretycznymi biochemią, biofizyką pozwoliła na osiągnięcia naukowe, których wyrazem są prace opublikowane w czasopismach zagranicznych z listy filadelfijskiej. Prace te dotyczą zmian biochemicznych w płynie stawowym w schorzeniach zapalnych oraz ostatnio korelacji stężenia witaminy D3 u dzieci ze złamaniami niskoenergetycznymi. Opublikowaliśmy około 200 prac w czasopismach polskich i zagranicznych, skumulowany Impact Factor (IF) wynosi 38.365, łączna punktacja MNiSzW ponad 700, liczba publikacji cytowanych w Medline 54.
Wyrazem uznania naszych osiągnięć naukowych z zakresu biochemii płynu stawowego było otrzymanie propozycji i następnie zredagowanie rozdziału do podręcznika „Rheumatoid Arthritis, etiology, consequences and co-morbidities” ed by Andrew B. Lemmey, INTECH, 2011. Byliśmy również w 2010 roku współorganizatorami międzynarodowego sympozjum biochemicznego „Glycomarkers for disease”.
Zainteresowanie naukami podstawowymi dla lekarza ortopedy, gdy codziennie musi zaopatrywać chorych z różnymi urazami, leczyć skomplikowane schorzenia ortopedyczne, wprowadzać nowe techniki operacyjne, jest niezmiernie trudne i wymaga dużo pracy. Pozwala to jednak na pełniejsze zrozumienie i wyjaśnienie patologii schorzeń narządu ruchu, przynosząc również satysfakcję z opublikowanej pracy w liczącym się czasopiśmie zagranicznym. Prace kliniczne wykorzystujące warsztat doświadczalny zakładów teoretycznych są bardziej wartościowe i chętniej przyjmowane do renomowanych czasopism medycznych. Wymogi obecnie stawiane dla nauczyciela akademickiego przez uczelnie to publikacje w czasopismach z listy filadelfijskiej. Uzyskany współczynnik IF to główne kryterium oceny nauczyciela akademickiego. Wszystko to sprawia, że współpraca klinicysty z zakładami teoretycznymi jest pożądana i przynosi korzyści.