Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Sylabus.

SYLABUS

rok akademicki 2025/2026

Nazwa przedmiotu/modułu	PATOMORFOLOGIA
Nazwa jednostki/-ek w której/ -ych jest przedmiot realizowany	Zakład Patomorfologii Lekarskiej UMB
e-mail jednostki	patomorfologia.lekarska@umb.edu.pl
Wydział	Lekarski z Oddziałem Stomatologii i Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim
Nazwa kierunku studiów	Studia medyczne
Poziom kształcenia	Studia pierwszego stopnia, jednolite magisterskie.
Forma studiów	stacjonarne £ niestacjonarne £
Język przedmiotu	polski £ angielski £
Rodzaj przedmiotu	obowiązkowy £ fakultatywny £
Rok studiów/semestr	I £ II £ III £ IV £ V £ VI £	1 £ 2 £ 3 £ 4 £ 5 £ 6 £ 7  8 £ 10 £ 11 £ 12 £
Przedmioty wprowadzające wraz z wymaganiami wstępnymi	Anatomia prawidłowa, histologia, FIZJOLOGIA, PATOFIZJOLOGIA, biochemia, medycyna laboratoryjna. Studenci przychodząc na ćwiczenia z patomorfologii MUSZĄ wiedzieć jak funkcjonuje zdrowy organizm i jak się zmienia jego funkcja pod wpływem różnych czynników patologicznych – dopiero wtedy mogą uczyć się ze zrozumieniem o zmianach morfologicznych i ich następstwach dla chorego. KONIECZNE JEST ABY NAUKA FIZJOLOGII I PATOFIZJOLOGII POPRZEDZAŁA NAUCZANIE PATOMORFOLOGII.
Liczba godzin zajęć dydaktycznych z podziałem na formy prowadzenia zajęć	2 Rok Lekarski: przedmiot patomorfologia semestr 4 letni - 30 wykładów i 65 ćwiczeń ---------------------------------------------------------- 3 Rok Lekarski: przedmiot patomorfologia semestr 5 zimowy - 30 wykładów i 65 ćwiczeń semestr 6 letni - 20 wykładów i 15 ćwiczeń
Założenia i cele przedmiotu	Student powinien nabyć wiedzę : z zakresu patomorfologii ogólnej: podstaw zjawisk patomorfologicznych i znać nazewnictwo patomorfologiczne zmian takich jak śmierć komórki, procesy adaptacyjne, zaburzenia w krążeniu, podstawowych zmian zapalnych ostrych i przewlekłych, powinien znać czynniki chorobotwórcze zewnętrzne i wewnętrzne, podstawy zmian o podłożu immunologicznym, podstawy molekularne i morfologiczne nowotworzenia, choroby i nowotwory wieku dziecięcego. na temat etiologii, patogenezy , zmian strukturalnych na poziomie makroskopowym i mikroskopowym w przebiegu schorzeń poszczególnych układów. Wskazać powiązania między obrazem patomorfologicznym i klinicznym w przebiegu różnych schorzeń. zasad diagnostyki patomorfologicznej na poziomie makroskopowym – autopsje, wykrawanie materiału do badań oraz mikroskopowym – zajęcia praktyczne przy mikroskopach możliwości diagnostycznych i badawczych w patomorfologii (badania immunocytochemiczne, immunoflurescencyjne, mikroskopia elektronowa, metody biologii molekularnej itd.) zasad współpracy między klinicystą i patomorfologiem Student powinien nabyć umiejętność: Sposobu zabezpieczania materiału do badania histopatologicznego Wybrania optymalnej metody badania morfologicznego do danego typu schorzenia (badanie histopatologiczne, cytologiczne oligobiopsja, badanie śródoperacyjne) Oceny makroskopowej materiału do badania Umiejętność sprawnego mikroskopowania oraz oceny podstawowych zmian morfologicznych oraz powiązania obrazu histopatologicznego z obrazem klinicznym Nazwania jednostki chorobowej lub zmian widocznych pod mikroskopem Podstawowej diagnostyki różnicowej z uwzględnieniem zastosowania technik dodatkowych stosowanych w histopatologii Wykonania sekcji podstawowych narządów lub bloków narządowych
Metody dydaktyczne	Wykłady Ćwiczenia: omawianie , dyskutowanie i sprawdzanie wiadomości z przewidzianego na dane ćwiczenie materiału, demonstracja ciekawych przypadków z bieżącej diagnostyki histopatologicznej, oglądanie preparatów z wykorzystaniem systemu OLIVIA Przedstawianie prezentacji związanych tematycznie z zakresem materiału Zapoznanie z pracą poszczególnych pracowni w Zakładzie (biopsyjna, cytologiczna, badań śródoperacyjnych, immunocytochemii, mikroskopii elektronowej) Udział studentów w wykrawaniu materiału dostarczanego do zakładu do badań histopatologicznych – konfrontacja zmian makro- i mikroskopowych Autopsje – konfrontacja stwierdzanych zmian z rozpoznaniem klinicznym oraz obrazu makroskopowego i zmian mikroskopowych Konsultacje (organizowane w miarę potrzeby) Próby samodzielnego diagnozowania preparatów Udział (w miarę możliwości) w badaniach śródoperacyjnych, biopsji cienkoigłowej itp.) Platforma edukacyjna Blackboard
Imię i nazwisko osoby prowadzącej przedmiot	Pracownicy naukowo-dydaktyczni Zakładu Patomorfologii Lekarskiej UMB
Imię i nazwisko osoby odpowiedzialnej za dydaktykę	Dr Piotr Bernaczyk dla 3 Roku Lek. Dr Agata Piłaszewicz – Puza dla 2 Roku Lek.

Symbol i numer efektu kształcenia zgodnie ze standardami kształcenia oraz inne przedmiotowe efekty kształcenia	Opis kierunkowych efektów kształcenia	Forma zajęć		Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia
wiedza
C.W 25 C.W 26 C.W 27 C.W 28 C.W29 C.W30 C.W 31 C.W32	Zna nazewnictwo patomorfologiczne Zna podstawowe mechanizmy uszkodzenia komórek i tkanek, zna mechanizmy adaptacyjne oraz mechanizmy śmierci komórki Określa przebieg kliniczny zapaleń swoistych i nieswoistych, opisuje procesy regeneracji tkanek i narządów, zna podstawowy podział morfologiczny zapaleń Zna definicję i patofizjologie wstrząsu, ze szczególnym uwzględnieniem różnicowania przyczyn wstrząsu oraz niewydolności wielonarządowej. Zna etiologię zaburzeń hemodynamicznych, zna morfologię i mechanizmy powstawania takich zmian jak obrzęk, krwotok, zakrzep, zator. Zna etiologię i morfologię zmian wstecznych i postępowych. Zna mechanizmy chorób uwarunkowanych genetycznie, zna podstawowe mechanizmy immunologiczne oraz morfologię najważniejszych chorób autoimmunologicznych. Zna epidemiologię, etiopatogenezę oraz molekularne podstawy powstawania nowotworów, zna podział nowotworów oraz biologię i podstawowe zagadnienia dotyczące powstawania i szerzenia się zmian nowotworowych, ponadto ocena stopnia zaawansowania, czynniki predykcyjne i prognostyczne dotyczące najczęstszych zmian nowotworowych. Zna podstawowe choroby i nowotwory wieku dziecięcego. Zna zagadnienia z zakresu patologii szczegółowej. Obrazy makroskopowe i mikroskopowe oraz przebieg kliniczny zmian patomorfologicznych w poszczególnych układach i narządach. Opisuje konsekwencję rozwijających się zmian patologicznych dla sąsiadujących topograficznie narządów. Wymienia czynniki chorobotwórcze zewnętrzne i wewnętrzne modyfikowalne i niemodyfikowalne, zna podstawowe zmiany morfologiczne w przebiegu chorób zakaźnych i pasożytniczych oraz zmiany patologiczne w przebiegu w/w czynników oraz zaburzeń odżywienia.		Ćwiczenia, wyklady, seminaria	Metody podsumowujące : - końcowy egzamin testowy – 120 pytań, minimum do zaliczenia 72 p. Metody formujące: - obserwacja pracy studenta - ocena aktywności w czasie zajęć - zaliczenie poszczególnych czynności - ocena przygotowania do zajęć - dyskusja w czasie zajęć - zaliczenia cząstkowe - przygotowanie prezentacji
umiejętności
C.U 11 C.U 12 D.U6 D.U11 D.U12 D.U15 D.U17	Potrafi powiązać obrazy uszkodzeń tkankowych i narządowych z objawami klinicznymi choroby, wywiadem i wynikami badań laboratoryjnych Analizuje zjawiska odczynowe, obronne i przystosowawcze oraz zaburzenia regulacji wywołane przez czynnik etiologiczny Potrafi poinformować pacjenta o celu, przebiegu i ewentualnym ryzyku proponowanych działań diagnostycznych (w szczególności dotyczących wykonania diagnostycznej biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej) Potrafi komunikować się ze współpracownikami zespołu, udzielając konstruktywnej informacji zwrotnej i wsparcia Przestrzega wzorców etycznych w działaniach zawodowych Wykazuje odpowiedzialność za podnoszenie swoich kwalifikacji i przekazywanie wiedzy innym. Krytycznie analizuje piśmiennictwo medyczne w języku angielskim oraz wyciąga wnioski w oparciu o literaturę		Ćwiczenia, wyklady, seminaria	Metody formujące: - obserwacja pracy studenta - ocena aktywności w czasie zajęć - zaliczenie poszczególnych czynności - ocena przygotowania do zajęć - dyskusja w czasie zajęć - zaliczenia cząstkowe - przygotowanie prezentacji
kompetencje społeczne
K1 K2 K3 K4	Rozpoznaje własne ograniczenia diagnostyczne i lecznicze, potrzeby edukacyjne, planuje aktywność edukacyjną Umie pracować w zespole profesjonalistów, w środowisku wielokulturowym i wielonarodowościowym Wdraża zasady koleżeństwa zawodowego i współpracy z przedstawicielami innych zawodów w zakresie ochrony zdrowia Przestrzega tajemnicy lekarskiej i prawa pacjenta			Metody podsumowujące.: - ocenianie ciągłe przez nauczyciela (obserwacja) Metody formujące,:. - obserwacja pracy studenta - dyskusja w czasie zajęć - opinie pacjentów, kolegów

Punkty ECTS	Należy podać liczbę punktów ECTS przypisaną przedmiotowi.
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności		Liczba godzin na zrealizowanie aktywności
Zajęcia wymagające udziału prowadzącego:
Realizacja przedmiotu: wykłady (wg planu studiów)		30 wykładów – 2 lek i 50 wykładów 3 lek
Realizacja przedmiotu: ćwiczenia (wg planu studiów)		65 ćwiczeń – 2 lek i 80 ćwiczeń 3 lek
Realizacja przedmiotu: seminaria (wg planu studiów)
Realizacja przedmiotu: fakultety
Udział w konsultacjach

Samodzielna praca studenta: 1 punkt ECTS oznacza 25-30 godzin pracy studenta w różnych formach, takich jak np.:
Samodzielne przygotowanie się do zajęć teoretycznych i praktycznych (wykonanie projektu, dokumentacji, opisu przypadku itp.)
Samodzielne przygotowanie się do zaliczeń/kolokwiów
Samodzielne przygotowanie się do egzaminu/zaliczenia końcowego
		godziny razem:

Treści programowe przedmiotu: proszę wpisać hasłowo tematykę poszczególnych zajęć, pamiętając, aby przekładała się ona na zamierzone efekty kształcenia

Efekty kształcenia

(symbol i numer)

tematyka

C.W 25

C.W 26

C.W 27

C.W 28

C.W29

C.W30

C.W 31

C.W32

C.U 11

C.U 12

D.U6

D.U11

D.U12

D.U15

D.U17

Technika sekcyjna

Uszkodzenie komórki, zmiany adaptacyjne

Naprawa tkanek

Zaburzenia w krążeniu

Zapalenia

Nieprawidłowości w różnicowaniu i dojrzewaniu tkanek

Patomorfologia ogólna nowotworów

Wybrane choroby układu odpornościowego

Układ krążenia

Patologia układu krwiotwórczego i limfatycznego

Patologia układu oddechowego

Nowotwory płuc i patologia górnych dróg oddechowych

Patologia centralnego i obwodowego układu nerwowego

Patologia układu mięśniowo-szkieletowego

Guzy tkanek miękkich

Układ płciowy żeński

Patologia sutka

Układ płciowy męski

Pierwotne i wtórne glomerulopatie

Patologia nerki przeszczepionej. Nowotwory nerek i dróg moczowych

Patologia przewodu pokarmowego

Patologia wątroby

Patologia dróg żółciowych i trzustki

Układ endokrynny

Nowotwory i zmiany melanocytarne skóry

Wybrane zagadnienia z patologii noworodka i wieku dziecięcego

Nowotwory wieku dziecięcego

Zasady współpracy klinicysty i patologa

Literatura podstawowa: (1-2 pozycje)

Podręczniki podstawowe: 1. „Patologia” Robinsa

2. „Patologia” Stachura, Domagała

Literatura uzupełniająca: (1-2 pozycje)

1. „Anatomia patologiczna” Kruś

2. „Patomorfologia kliniczna” Kruś

Kryteria oceny osiągniętych efektów kształcenia oraz forma i warunki uzyskania zaliczenia przedmiotu:

REGULAMIN OBOWIĄZUJĄCY STUDENTÓW W ZAKŁADZIE PATOMORFOLOGII LEKARSKIEJ UMB 2025/2026

1. Zajęcia z patomorfologii prowadzone są wg przedstawionego planu zajęć w grupach dziekańskich podzielonych na podgrupy.

2. Studenci są zobowiązani do obecności na ćwiczeniach i przygotowywania się do zajęć z obowiązujących podręczników (zalecanych w podanym planie zajęć) i wykładów.

3. Studenci są zobowiązani do uczestnictwa w ćwiczeniach ze swoją grupą dziekańską. W wyjątkowych sytuacjach mogą odrabiać ćwiczenia z inną grupą po uzyskaniu zgody kierownika zakładu.

4. Studenci są zobowiązani do usprawiedliwienia nieobecności na ćwiczeniach. Zwolnienie lekarskie lub zaświadczenie o urlopie dziekańskim powinno być przedstawione najpóźniej na następnym ćwiczeniu.

5. Warunkiem zaliczenia ćwiczenia jest otrzymanie oceny pozytywnej oraz uczestniczenie w części praktycznej zajęć. Studenci zobowiązani są do zaliczenia wszystkich ćwiczeń.

6. W przypadku nieobecności na ćwiczeniach uwarunkowanych chorobą, student powinien odrobić ćwiczenia z inną grupą w danym tygodniu a jeśli jest to niemożliwe – zaliczyć dany temat u swojego asystenta.

7. Podczas całego kursu z patologii odbędzie się 8 sprawdzianów wiedzy (trzy w semestrze zimowym, trzy w semestrze letnim na 2 Roku oraz dwa w semestrze zimowym na 3 Roku studiów). Każde kolokwium składa się z 30 pytań testowych. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie 60% możliwych punktów (108 pkt. po dwóch semestrach na 2 Roku oraz 36 pkt. po semestrze zimowym na 3 Roku studiów). W przypadku nie uzyskania wymaganej liczby punktów studentowi przysługuje możliwość przystąpienia do testu poprawkowego na koniec semestru letniego na 2 Roku i semestru zimowego na 3 Roku.

8. W przypadku niezaliczenia ćwiczeń ( z powodu nieobecności lub uzyskania oceny niedostatecznej z odpowiedzi ustnej lub testu) student zobowiązany jest do przystąpienia do testu poprawkowego na koniec semestru letniego na 2 Roku i semestru zimowego na 3 Roku.

9. Wykłady zgodnie z regulaminem studiów są obowiązkowe.

10. Warunkiem zaliczenia semestru i dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich ćwiczeń i sprawdzianów.

11. Przedmiot kończy się egzaminem w sesji letniej na 3 Roku.

12. NIE PRZEWIDUJE SIĘ ZWOLNIEŃ Z EGZAMINU.

13. Egzamin końcowy ma charakter testu liczącego 120 pytań testowych opracowanych na podstawie obowiązujących podręczników i wykładów. Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60% odpowiedzi prawidłowych. Oceny z egzaminu przyznawane są na podstawie punktacji: 72 – 80 (dostateczny), 81-90 (dostateczny +), 91-100 (dobry), 101-110 (dobry +), 111-120 (bardzo dobry).

14. Egzaminy poprawkowe mają charakter testu liczącego 120 pytań testowych opracowanych na podstawie obowiązujących podręczników i wykładów. Warunkiem zaliczenia egzaminu jest uzyskanie co najmniej 60% odpowiedzi prawidłowych. Oceny z egzaminu przyznawane są na podstawie punktacji: 72 – 80 (dostateczny), 81-90 (dostateczny +), 91-100 (dobry), 101-110 (dobry +), 111-120 (bardzo dobry).

Nieobecność na egzaminie należy usprawiedliwić najpóźniej w ciągu 7 dni od daty egzaminu. NIEUSPRAWIEDLIWIENIE W PRZEWIDZIANYM REGULAMINEM TERMINIE JEST RÓWNOZNACZNE Z OTRZYMANIEM OCENY NIEDOSTATECZNEJ.

Terminy egzaminów (podstawowy i 2 poprawkowe) wyznaczone są przez jednostkę w porozumieniu z przedstawicielem studentów. Dopuszczalne jest wyznaczenie jednego terminu dodatkowego dla wszystkich osób, które usprawiedliwiły nieobecność na którymkolwiek z poprzednich terminów. Termin ten będzie miał miejsce we wrześniu (nie później niż 15 września). Nie wyznacza się innych niż ustalone na powyższej zasadzie dodatkowych terminów egzaminów.

15. Student ma prawo wglądu do karty egzaminacyjnej w terminie do tygodnia od daty sprawdzianu/egzaminu.

16. Oceny z testów/sprawdzianów podawane są studentom na kolejnych ćwiczeniach. Oceny z egzaminu końcowego (zaszyfrowane - po numerze indeksu) udostępnione będą w sekretariacie Zakładu oraz przesłane do wirtualnego dziekanatu.

Osoby odpowiedzialne za dydaktykę na Wydziale Lekarskim:

Dr Piotr Bernaczyk - dla 3 Roku Lekarskiego

piotr.bernaczyk@umb.edu.pl

Lek Agata Piłaszewicz – Puza- - dla 2 Roku Lekarskiego

agata.pilaszewicz-puza@umb.edu.pl

Białystok, dnia……………………………………………………………………………………………

Dr Piotr Bernaczyk………………………………………………………………………...

(data i podpis osoby sporządzającej sylabus)

Dr hab. Joanna Reszeć - Giełażyn……………………… ………………………………….

(data i podpis kierownika jednostki prowadzącej zajęcia oraz koordynatora przedmiotu)