Biochemia należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się gałęzi nauk biomedycznych. Dokonała rozpoznania struktury molekularnej organizmów żywych, ich metabolizmu i mechanizmów regulujących szlaki metaboliczne. Żywo chłonie inspiracje płynące z nauk pokrewnych, głownie z chemii i biofizyki, a równocześnie dostarcza pomysłów i narzędzi badawczych innym naukom biomedycznym, jak fizjologii, farmakologii, toksykologii, genetyce, biologii komórki, mikrobiologii, immunologii i innym, przyczyniając się do ich nienotowanego dotąd rozwoju. Z biochemii wyłoniły się nowe dyscypliny naukowe, jak biologia molekularna i biotechnologia.
Obecny Zakład Biochemii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku został utworzony w roku 1953 pod nazwą Zakładu Chemii Fizjologicznej, a jego pierwszym kierownikiem został docent Tadeusz Czystohorski. Początkowe lata były poświęcone działaniom organizacyjnym, wyposażaniu nowej jednostki oraz wdrażaniu dydaktyki. Dotkliwy brak kadry, aparatury, odczynników oraz przewlekła choroba docenta Czystohorskiego i krótkotrwały, jedynie dwuletni okres kierowania jednostką przez docenta Wiesława Tysarowskiego sprawiły, iż w tych pionierskich latach działalność naukowo-badawcza zakładu funkcjonowała w skromnym zakresie. Z tego okresu wywodzą się jedynie pojedyncze publikacje.

prof. Tadeusz Czystochorski

Zasadniczy przełom w działalności Zakładu dokonał się w roku 1960, kiedy to kierownictwo jednostki objął młody (34-letni) docent Stefan Niewiarowski z Instytutu Hematologii w Warszawie, który wprowadził nowy kierunek naukowo-badawczy: biochemię krzepnięcia krwi i hemostazy. Pod jego kierownictwem powstał bardzo aktywny zespół naukowo-badawczy. Podjęta tematyka zaowocowała licznymi publikacjami w literaturze światowej.

prof. Wiesław Tysarowski

Lata 1960-1968 to okres znaczących odkryć dokonanych w Zakładzie Chemii Fizjologicznej. Wśród nich należy wymienić: izolację i charakterystykę czynnika płytkowego-4, wykrycie hamującego działania metali ciężkich (Hg, Pb) na proces fibrynolizy, syntezę kwasu ε-aminokapronowego i charakterystykę jego właściwości antyfibrynolitycznych, odkrycie zjawiska aktywacji czynnika XII przez kolagen, charakterystykę rozpuszczalnych kompleksów monomeru fibryny, reakcje uwalniania składników wewnątrzkomórkowych płytek krwi w trakcie ich agregacji, izolację i charakterystykę plazminogenu z leukocytów. Rónolegle funkcjonowały inne kierunki badawcze, jak enzymologia, czy biochemia kwasów nukleinowych. Efektem tych badań były liczne publikacje, kilkanaście prac doktorskich i co najmniej dwie rozprawy habilitacyjne. W okresie tym Zakład utrzymywał bardzo żywe kontakty z licznymi ośrodkami w kraju i za granicą. Wielokrotnie gościł wybitnych specjalistów z zakresu biochemii krzepnięcia krwi i fibrynolizy. Był miejscem szkolenia wielu osób zainteresowanych problemami hemostazy. Umożliwiał prowadzenie badań pracownikom także innych jednostek, zarówno naszej jak i innych uczelni.

prof. Stefan Niewiarowski

Z końcem roku 1969 kierownictwo Zakładu Biochemii Lekarskiej objął docent Wiktor Rzeczycki z Akademii Medycznej w Gdańsku. Pełnił tę funkcję do roku 1980. W okresie tym część pracowników Zakładu kontynuowała poprzednią tematykę, inni zajęli się bioenergetyką, białkami zasadowymi, aminotransferazami, enzymami proteolitycznymi i ich inhibitorami oraz biochemią tkanki łącznej. Pięciu pracowników Zakładu uzyskało stopień doktora habilitowanego. Czterech z nich objęło funkcje kierowników jednostek organizacyjnych nowo powstałego Wydziału Farmaceutycznnego.

prof. Wiktor Rzeczycki

Od grudnia 1980 do września 2012 roku Zakładem kierował profesor Edward Bańkowski. Głównym kierunkiem badawczym stała się biochemia tkanki łącznej, a w szczególności: kolagen i glikozoaminoglikany nowotworów, patobiochemia ściany naczyń krwionośnych w przebiegu miażdżycy, tkanka łączna przeszczepów i wszczepów naczyniowych, patobiochemia sznura pępowinowego w przebiegu gestozy EPH, regulacja metabolizmu kolagenu i glikozoaminoglikanów przez peptydowe czynniki wzrostowe, akumulacja peptydowych czynników wzrostowych przez macierz pozakomórkową. Nastąpił dalszy rozwój kadry. Czterech pracowników uzyskało stopień doktora habilitowanego nauk medycznych.

Wyrazem uznania społeczności międzynarodowej dla osiągnięć Zakładu Biochemii było powierzenie naszemu zespołowi organizacji XII Zjazdu Federacji Europejskich Towarzystw Tkanki Łącznej, który odbył się on na terenie Uczelni w lipcu 1990 roku, z udziałem około 350 osób, reprezentujących wszystkie kraje Europy (w których Towarzystwa te występują), a także Japonii, Izraela i USA.

W październiku 2012 roku kierownictwo Zakładu objął profesor Krzysztof Sobolewski.

prof. Edward Bańkowski

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, iż najwięcej profesorów Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, a także zatrudnionych w innych instytucjach, wywodzi się bezpośrednio lub pośrednio z naszego Zakładu. Są to w kolejności alfabetycznej: Edward Bańkowski, Ryszard Farbiszewski, Władysław Gałasiński, Leokadia Jaroszewicz, Roman Lorenc, Michał Myśliwiec, Stefan Niewiarowski, Jerzy Pałka, Aleksander Popławski, Jan Prokopowicz, Wiktor Rzeczycki, Krzysztof Sobolewski, Nina Wołosowicz, Krzysztof Worowski. Dzięki tej kadrze było możliwe powołanie Instytutu Diagnostyki Laboratoryjnej, który stanowił trzon Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej. Tematyka naukowa wyniesiona z Zakładu Biochemii Lekarskiej jest kontynuowana w niektórych jednostkach organizacyjnych tego Wydziału.
Zakład Biochemii Lekarskiej i ludzie z nim związani odegrali istotną rolę w rozwoju Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Stanowią oni znaczną grupę kierowników zakładów podstawowych nauk medycznych i farmaceutycznych. Przyczynili się w sposób istotny do rozwoju naukowego niektórych dyscyplin klinicznych.