Początki Zakładu Propedeutyki Stomatologii

Zakład Propedeutyki Stomatologii zaczął funkcjonować w roku akademickim 2004/2005. Wprowadzane wówczas nowe standardy kształcenia umożliwiły rozbudowanie programu nauczania przedklinicznego poprzez wdrożenie nowych przedmiotów i zwiększenie liczby godzin dydaktycznych. Na całym świecie forma zajęć symulacyjnych stanowi znaczącą część procesu nauczania studentów kierunku lekarsko-dentystycznego i przygotowuje do zajęć klinicznych z pacjentami. Opracowany program nauczania, obejmujący stomatologię zachowawczą przedkliniczną, endodoncję przedkliniczną i periodontologię przedkliniczną oraz materiałoznawstwo stomatologiczne, a także zupełnie nowy przedmiot ergonomia w stomatologii, sprawdził się i jest nadal realizowany. Tematyka zajęć jest na bieżąco dostosowywana do obowiązującej współcześnie wiedzy i standardów kształcenia.

Kierownik Zakładu dr hab. Anna Kierklo

            Twórcą Zakładu Propedeutyki Stomatologii była dr hab. Anna Kierklo, która kierowała  jednostką przez 20 lat do września 2024 roku. W latach 2012-2016 pełniła funkcję Prodziekana ds. stomatologii Wydziału Lekarskiego UMB. W późniejszych latach była przewodniczącą Uczelnianej Komisji Dyscyplinarnej ds. Studentów. Jest promotorem 5 doktorantów i recenzentem 14 prac doktorskich. Była prezesem białostockiego oddziału Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego (2005-2008) i przez dwie kadencje (2015-2022) prezesem Sekcji Stomatologii Zachowawczej PTS. Za swoją działalność otrzymała liczne nagrody Rektora UMB i została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi oraz medalem Komisji Edukacji Narodowej.

            Baza dydaktyczna

Początkowo baza dydaktyczna Zakładu składała się z sali ćwiczeniowo-seminaryjnej  mieszczącej się na parterze budynku Collegium Novum przy ul. Waszyngtona 15A, która została wyposażona w nowoczesne symulatory fantomowe wiernie odtwarzające warunki stanowiska pracy ze wszystkimi detalami, niezbędne do praktycznej przedklinicznej nauki zawodu. Taki fantom, czyli popiersie z głową posiada wymienne modele szczęki i żuchwy z wkręcanymi zębami o twardości zbliżonej do naturalnych tkanek. Na zajęciach student samodzielnie wykonuje ustaloną normę poszczególnych zabiegów. Celem zajęć przedklinicznych jest nabycie wszystkich podstawowych umiejętności manualnych, czyli preparowanie ubytków próchnicowych i ich wypełnianie, poznanie technik leczenia kanałowego czy też usuwanie kamienia nazębnego. Ergonomia pozwala wdrożyć studentów do pracy z pacjentem w pozycji leżącej i czynną asystą poprzez naukę prawidłowej pozycji ciała i wyrobienie innych pozytywnych nawyków już na początku kształcenia.

Po przeprowadzce w 2017 roku do nowej siedziby w budynku Centrum Symulacji Medycznej przy ul. Szpitalnej 30 została zakupiona nowa baza sprzętowo-aparaturowa. Obecnie zakład dysponuje 3 salami dydaktycznymi. Dzięki uczestnictwu w projekcie „Wdrożenie programu rozwoju Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku z wykorzystaniem Centrum Symulacji Medycznej” możliwe było zakupienie najnowszych symulatorów ADEC z pełnym oprzyrządowaniem, wzbogaconych o system video na każdym stanowisku, a także typowych unitów stomatologicznych firmy Kavo, które zostały dostosowane do warunków symulacji. Zakupiono również inne urządzenia, m.in. mikroskop endodontyczny i skaner wewnątrzustny CEREC, pozwalające na przeprowadzenie bardziej obiektywnej oceny pracy studenta, oraz wiele innych niezbędnych drobniejszych sprzętów, takich jak mikrosilniki endodontyczne, endometry, lupy, różnorodne narzędzia. Od grudnia 2020 Zakład jest posiadaczem symulatora najnowocześniejszej generacji wykorzystującej wirtualną rzeczywistość VR Simodont Dental Trainer. Praca na nim doskonali precyzyjne umiejętności psychomotoryczne niezbędne w zawodzie. Proces nauczania i dobrą komunikację ze studentami wspomaga rozbudowany system AV. Kolejnym źródłem, dzięki któremu jednostka została doposażona w nowy sprzęt, był realizowany w latach 2019-2023 projekt „Zintegrowany Program Kształcenia z wykorzystaniem innowacyjnych metod w zespole stomatologicznym”.

Pracownicy Zakładu

Pierwszy zespół asystentów Zakładu Propedeutyki Stomatologii stanowili lekarze dentyści Małgorzata Jaworska i Robert Petrosyan, a następnie dołączyli Agnieszka Kobus i Bartłomiej Botuliński. W 2013 roku kadrę zasiliła dr hab. Joanna Bagińska, a w 2018 dołączył, zaraz po zdaniu egzaminów specjalizacyjnych, lek. dent. Radosław Łojko. We wrześniu 2024 roku, po 20 latach kierowania zakładem, dr hab. Anna Kierklo przekazała funkcję dr hab. Joannie Bagińskiej.  Od roku akademickiego 2024/2025 zespół dydaktyczny stanowią dr Małgorzata Jaworska, dr Agnieszka Kobus, lek. dent. Radosław Łojko i lek. dent. Łukasz Wojszko. Obsługą sekretariatu Zakładu zajmuje się pani Zofia Tałałaj.

Wszyscy pracownicy są specjalistami z zakresu stomatologii zachowawczej z endodoncją. Sukcesywnie następuje także rozwój naukowy zakładu - stopień doktora habilitowanego uzyskała Joanna Bagińska (2015), zaś stopień doktora nauk medycznych Agnieszka Kobus 2014 i Małgorzata Jaworska 2015. Pracownicy są laureatami wielu nagród naukowych i dydaktycznych Rektora UMB.  Ponadto kadra dydaktyczna stale ulepsza swoje umiejętności i kompetencje w prowadzeniu przedklinicznych zajęć symulacyjnych uczestnicząc w szkoleniach i stażach krajowych oraz za granicą. W ramach wspomnianego projektu pracownicy Zakładu wyjeżdżali na szkolenia i staże do najlepszych ośrodków w Europie, takich jak Wydział Stomatologii w Malmö w Szwecji oraz Akademickie Centrum Stomatologiczne ACTA w Amsterdamie w Holandii. Dr hab. Joanna Bagińska brała udział w ORCA Summer School w Atenach, a w ramach programu Erasmus Plus wyjechała na szkolenie na Uniwersytet Vrije w Brukseli.

Dydaktyka

Działalność dydaktyczna Zakładu obejmuje nauczanie studentów I roku kierunku lekarsko-dentystycznego oraz, od 2020 roku, również studentów kierunku higiena stomatologiczna (licencjat). W Zakładzie przeprowadzany jest egzamin dyplomowy kończący studia na tym kierunku. Istotnym osiągnięciem dydaktycznym (nagroda dydaktyczna Rektora UMB) było opracowanie i wydanie w 2007 r. skryptu dla studentów Endodoncja przedkliniczna, który stanowił pierwszą taką pozycję w skali kraju. W roku 2024 ukazał się najnowszy na rynku podręcznik dla studentów i lekarzy „Endodoncja" pod red. H. Pawlickiej i M. Lipskiego, w którym J. Bagińska i A. Kierklo są współautorkami 2 rozdziałów. Ponadto, wszyscy pracownicy Zakładu są czynnie zaangażowani w realizację prac nad materiałami edukacyjnymi (e-learningi, prezentacje, filmy). Od 2013 roku przy Zakładzie aktywnie działa Studenckie Koło Naukowe StuDentio zdobywając liczne nagrody, w tym pierwsze miejsce na zawodach w stomatologii przedklinicznej oraz nagrody i wyróżnienia za wystąpienia na konferencjach naukowych. Innym rodzajem pracy dydaktycznej jest działalność edukacyjna. Zakład bardzo aktywnie uczestniczy w działaniach promocyjnych na rzecz uczelni, organizując wizyty edukacyjne dla różnych grup wiekowych w zakresie wiedzy o zdrowiu jamy ustnej i uczestnicząc w akcjach Dni Otwartych UMB, Studiuj w UMB, Festiwalu Nauki i Sztuki.          

Działalność naukowa

Działalność naukowo–badawcza Zakładu koncentrowała się na zagadnieniach biomechaniki zębów, materiałoznawstwie, a także na doskonaleniu metod leczenia endodontycznego. Ponadto prowadzono badania środowiska studentów i lekarzy w aspekcie ergonomii pracy. W dalszych latach skupiono się na epidemiologicznych badaniach stanu narządu żucia u dzieci i młodzieży z idiopatycznym młodzieńczym zapaleniem stawów, ocenie wskaźników próchnicy u dzieci, jakości życia związanej ze zdrowiem jamy ustnej osób w wieku podeszłym i zachowań zdrowotnych studentów stomatologii. Badania naukowe były prowadzone we współpracy z Zakładem Diagnostyki Biochemicznej UMB, Kliniki Psychiatrii UMB, Instytutu Teleinformatyki Politechniki Krakowskiej, Politechniki Białostockiej, Instytutu Nafty i Gazu w Krakowie, Uniwersytetu Rzymskiego „La Sapienza (Włochy) i Uniwersytetu w Bergen (Norwegia). Obecnie główny obszar zainteresowań naukowych wynika ze współpracy z projektem Białystok Plus, największym w Polsce długoterminowym badaniem stanu zdrowia populacji miejskiej ukierunkowanym na poznanie wpływu różnorodnych czynników na rozwój chorób przewlekłych.  

Współpraca z Polskim Towarzystwem Stomatologicznym

            Pracownicy Zakładu pod kierownictwem dr hab. Anny Kierklo zaangażowali się w pracę na rzecz środowiska stomatologicznego. Kierowany przez Panią Docent białostocki Oddział PTS zorganizował w 2006r. dużą konferencję naukową połączoną z wystawą i targami Dentexpo 2006, na której wykłady wygłosili goście z różnych dziedzin stomatologii z całego kraju. Również w 2006r. Oddział współorganizował wraz z Sekcją Periodontologii PTS ogólnopolski zjazd periodontologów w Białowieży. Dr hab. Joanna Bagińska, dr n. med. Małgorzata Jaworska i dr n. med. Agnieszka Kobus wchodziły w skład zarządu Sekcji Stomatologii Zachowawczej PTS i odpowiadały za organizację Międzynarodowej Konferencji Naukowo-Szkoleniowej „Aktualności stomatologii zachowawczej z endodoncją” w maju 2017r. W ww. konferencji licznie uczestniczyli krajowi i zagraniczni wykładowcy oraz stomatolodzy z całej Polski. Sekcja zorganizowała również kilka warsztatów praktycznych skierowanych do młodych stomatologów, obchody Światowego Dnia Zdrowia Jamy Ustnej i wspierała Oddział PTS w przygotowaniu corocznych Zimowych Spotkań ze Stomatologią Praktyczną w Turośni Kościelnej.