Wymiar godzinowy zajęć: wykłady- 45 godzin, ćwiczenia- 110 godzin, seminaria- 15 godzin
PROGRAM NAUCZANIA:
sylabus dostepny jest na stronie umb.edu.pl- Wydział Farmaceutyczny- Studia przeddyplomowe- Analityka Medyczna- Sylabusy
Tematy wykładów
- Regulacja erytropoezy, szereg rozwojowy erytrocytów.
- Krwinki czerwone w rozmazie krwi obwodowej. Nieprawidłowości wielkości, zabarwienia, kształtu erytrocytów. Wtręty erytrocytarne.
- Różnicowanie i dojrzewanie szeregu granulocytarnego, limfocytarnego, monocytarnego. Zmiany w obrębie jądra leukocytów i cytoplazmy. Diagnostyka wrodzonych i nabytych zaburzeń układu granulocytarnego. Agranulocytoza i pancytopenia, znaczenia kliniczne i diagnostyka.
- Definicja i podział niedokrwistości.
- Przyczyny i laboratoryjna diagnostyka niedokrwistości: megaloblastycznych, z niedoboru żelaza, syderoblastycznych, ACD.
- Przyczyny i laboratoryjna diagnostyka niedokrwistości hemolitycznych.
- Przyczyny i laboratoryjna diagnostyka niedokrwistości: pokrwotocznej ostrej, aplastycznej.
- Podstawy cytometrii przepływowej w diagnostyce hematologicznej.
- Diagnostyka przewlekłej białaczki limfocytarnej.
- Hematologiczna diagnostyka gammapatii monoklonalnych.
- Diagnostyka i różnicowanie nowotworów mieloproliferacyjnych.
- Rutynowa i specjalistyczna diagnostyka białaczek ostrych- część I.
- Rutynowa i specjalistyczna diagnostyka białaczek ostrych- część II
- Diagnostyka i różnicowanie zespołów (chorób) mielodysplastycznych.
- Podstawowe problemy przedlaboratoryjnej i pozalaboratoryjnej fazy wykonywania badań hematologicznych. Czynniki wpływające na wiarygodność wyników badań hematologicznych.
- Automatyzacja badań hematologicznych. Rodzaje analizatorów, metody pomiarowe, zalety i wady automatyzacji badań hematologicznych w zakresie krwinek czerwonych, płytek krwi i retikulocytów
- Automatyzacja badań hematologicznych w zakresie leukocytów i ich różnicowania.
- Mechanizm krzepnięcia i fibrynolizy w aspekcie diagnostyki hemostazy.
- Metody pomiarowe stosowane w koagulologii. Wiek a sprawność mechanizmów hemostazy.
- Laboratoryjna diagnostyka wrodzonych i nabytych skaz krwotocznych naczyniowych, płytkowych i osoczowych (hemofilie wrodzone i nabyte, choroba von Willebranda, zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego).
- Zaburzenia układu hemostazy towarzyszące różnym stanom klinicznym, w tym COVID-19.
- Laboratoryjna diagnostyka trombofilii wrodzonych i nabytych. Monitorowanie leczenia antykoagulacyjnego.
Tematy seminariów
Biologia czynnika VIII i IX, von Wllebranda, podstawy genetyczne i klasyfikacja hemofilii i pokrewnych skaz krwotocznych.
Leczenie i laboratoryjne monitorowanie skaz krwotocznych
Niedokrwistość w wybranych stanach klinicznych (ciąża, niedoczynność i nadczynność tarczycy, choroby reumatyczne, choroby serca, choroby przewodu pokarmowego, choroby układu moczowego, choroba nowotworowa, niedokrwistość u noworodków i u osób starszych).
Interpretacja wyników badań hematologicznych w aspekcie specjalności klinicznych (neonatologia, ginekologia i położnictwo, endokrynologia, gastrologia, kardiologia, reumatologia, chirurgia, hematologia i onkologia)
Wpływ czynników przedanalitycznych na jakość badań laboratoryjnych
Tematy ćwiczeń
Blok ćwiczeń w Pracowni morfologii, 5013 ZDH- prowadząca dr hab. n. med. Grażyna Ewa Będkowska; dr hab. n. med. Joanna Osada
Ćwiczenie 1
Wyposażenie i funkcje pracowni hematologicznej. Zasady pobierania krwi do badania morfologii krwi. Wartości prawidłowe oraz przyczyny odchyleń od normy parametrów morfologii krwi (RBC, HGB, HCT, MCV, MCH, MCHC, RDW, HDW). Zasady metod manualnych i automatycznych oznaczania hematokrytu, hemoglobiny, liczby krwinek czerwonych.
Ćwiczenie 2
Ocena wartości hematokrytu, stężenia hemoglobiny, liczby erytrocytów wykonana metodami manualnymi. Obliczanie wskaźników czerwonokrwinkowych (MCV, MCH, MCHC). Oznaczanie morfologii krwi metodą automatyczną. Interpretacja wyników badań morfologii krwi.
Ćwiczenie 3
Retikulocyty: metody oznaczania, parametry retikulocytarne, wartości prawidłowe i odchylenia od normy; wartość diagnostyczna. Ocena retikulocytów przy użyciu analizatora hematologicznego; interpretacja wyników w różnych stanach klinicznych.
Ćwiczenie 4
Leukocyty: zasady oznaczania liczby WBC oraz granulocytów kwasochłonnych metodą komorową i automatyczną; wartości prawidłowe i odchylenia od normy. Manualna i zautomatyzowana ocena liczby WBC i granulocytów kwasochłonnych. Interpretacja uzyskanych wyników w różnych stanach klinicznych.
Ćwiczenie 5
Płytki krwi: zasady oznaczania liczby płytek krwi metodą komorową i automatyczną: parametry płytkowe (PLT, MPV, PDW, PCT, P-LCR, IPF) - wartości prawidłowe i odchylenia od normy. Manualna i zautomatyzowana ocena płytek krwi; interpretacja uzyskanych wyników w różnych stanach klinicznych.
Ćwiczenie 6
Omawianie przypadków klinicznych.
Ćwiczenie 7
Zaliczenie bloku ćwiczeniowego z morfologii krwi: teoretyczne (test) i praktyczne (samodzielne wykonanie morfologii krwi obwodowej oraz interpretacja uzyskanego wyniku).
Blok ćwiczeń w Pracowni hemostazy, 5015 ZDH- prowadząca dr n. med. Joanna Pawlus; dr hab. n. med. Małgorzata Rusak
Ćwiczenie 1
Organizacja pracy w pracowni hemostazy. Zasady pobierania i przechowywania materiału do badań koagulologicznych - błędy przedanalityczne i analityczne. Zasady metod oceny funkcji płytek krwi: retrakcja skrzepu, adhezja i agregacja płytek krwi. Wykonanie badania retrakcji skrzepu i agregometrii – interpretacja wyników.
Ćwiczenie 2
Metody pomiaru czasów krzepnięcia: czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (czas APTT), test korekcji APTT, czas protrombinowy i parametry opisujące (wskaźnik protrombinowy, współczynnik protrombinowy, aktywność protrombiny, ISI, INR), czas trombinowy (TT). Metody oceny stężenia fibrynogenu. Wykonanie pomiarów PT, APTT, TT, stężenia fibrynogenu. Kontrola jakości badań koagulologicznych. Interpretacja wyników czasów krzepnięcia w różnych stanach klinicznych.
Ćwiczenie 3
Badania laboratoryjne układu fibrynolizy: czas fibrynolizy frakcji euglobulin, stężenie D-D, aktywność plazminogenu i alfa-2-antyplazminy. Kontrola jakości badań koagulologicznych. Interpretacja wyników D-D w różnych stanach klinicznych.
Ćwiczenie 4
Metody oznaczania wybranych czynników krzepnięcia oraz diagnostyka trombofilii (PC, PS, AT, APC-R, mutacja czynnika Leiden, mutacja genu protrombiny.
Ćwiczenie 5
Monitorowanie leczenia heparyną standardową i drobnocząsteczkową, doustnymi antykoagulantami starej i nowej generacji. Interpretacja wyników koagulologicznych we wrodzonych i nabytych zaburzeniach hemostazy.
Ćwiczenie 6
Omawianie przypadków klinicznych.
Ćwiczenie 7
Teoretyczne i praktyczne zaliczenie bloku ćwiczeniowego z hemostazy (samodzielne wykonanie wybranych testów laboratoryjnych oraz interpretacja wyników w różnych stanach klinicznych).
Blok ćwiczeń mikroskopowych z zakresu oceny rozmazu krwi i szpiku w niedokrwistościach, VI piętro sala nr 4- prowadząca dr hab. n. med. Joanna Osada; dr hab. n. med. Małgorzata Rusak
Ćwiczenie 1
Zasady oceny prawidłowych preparatów krwi i szpiku. Morfologia krwinek białych, czerwonych i płytkowych w rozmazie krwi barwionym metodą Maya-Grünwalda-Giemzy u osób zdrowych. Ocena rozmazów prawidłowych dorosłego i noworodka.
Ćwiczenie 2
Mikroskopowa ocena zaburzeń morfologicznych krwinek czerwonych (zmiany wielkości, barwliwości, kształtu, wtręty w cytoplazmie erytrocytów).
Ćwiczenie 3
Szereg rozwojowy erytroblastów. Erytropoeza normoblastyczna. Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku kostnego w niedokrwistościach hemolitycznych. Cechy hemolizy i kompensacji. Ocena retikulocytów metodą mikroskopową. Interpretacja wyników laboratoryjnych
Ćwiczenie 4
Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku kostnego w niedokrwistościach megaloblastycznych. Zmiany w układzie białokrwinkowym w niedokrwistościach megaloblastycznych. Zbiorcza interpretacja wyników laboratoryjnych w niedokrwistości megaloblastycznej.
Ćwiczenie 5
Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku kostnego w niedokrwistościach z niedoboru żelaza. Zbiorcza interpretacja wyników laboratoryjnych w niedokrwistości z niedoboru żelaza.
Ćwiczenie 6
Samodzielna ocena preparatów mikroskopowych oraz interpretacja wyników rozmazów krwi i szpiku w różnych stanach klinicznych. Omawianie przypadków klinicznych.
Ćwiczenie 7
Zaliczenie bloku ćwiczeniowego: teoretyczne (test) i praktyczne (samodzielna ocena leukogramu).
Blok ćwiczeń mikroskopowych z zakresu oceny rozmazu krwi i szpiku w chorobach rozrostowych układu krwiotwórczego, VI piętro sala nr 4- prowadząca dr hab. n. med. Małgorzata Rusak: dr hab. n. med. Joanna Osada;
Ćwiczenie 1
Zasady pobierania materiału do badań cytomorfologicznych. Zasady wykonywania rozmazów krwi i szpiku. Samodzielne wykonywanie rozmazów krwi żylnej i barwienie metodą Maya-Grünwalda-Giemzy.
Ćwiczenie 2
Ocena zmian ilościowych i jakościowych komórek układu białokrwinkowego. Ocena rozmazu krwi w pancytopenii. Ocena rozmazów krwi w patologiach dotyczących układu granulocytów, chorobach bakteryjnych i wirusowych (HIV, mononukleoza zakaźna).
Ćwiczenie 3
Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku w zespołach mieloproliferacyjnych (czerwienica prawdziwa; przewlekła białaczka szpikowa - w zależności od fazy choroby) badania cytochemiczne na przykładzie fosfatazy alkalicznej neutrofilów (FAN).
Ćwiczenie 4
Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku w przewlekłej białaczce limfocytowej, białaczce włochatokomórkowej, szpiczaku plazmocytowym; badania cytometryczne: ocena immunofenotypu. Interpretacja wyników laboratoryjnych
Ćwiczenie 5
Ocena rozmazów krwi obwodowej i szpiku w białaczkach ostrych; barwienia cytochemiczne: peroksydaza, glikogen, esterazy, lipidy w białaczkach ostrych- demonstracja. Immunodiagnostyka białaczek ostrych. Interpretacja wyników laboratoryjnych.
Ćwiczenie 6
Samodzielna ocena preparatów mikroskopowych oraz interpretacja wyników rozmazów krwi i szpiku w różnych stanach klinicznych. Omawianie przypadków klinicznych.
Ćwiczenie 7
Zaliczenie bloku ćwiczeniowego: teoretyczne (test) i praktyczne (samodzielna ocena leukogramu).