Ćwiczenie 7.

Powtórzenie przerobionego materiału. KOLOKWIUM I.

Ćwiczenie 8.

Temat: Krew: osocze, elementy morfotyczne krwi. Hemostaza.

1. Skład krwi (elementy morfotyczne+osocze=krew)

2. Funkcja krwi [czynność hydrodynamiczna – utrzymanie izowolemii (utrzymywanie stałej objętości przestrzeni wodnych w organizmie, wyrównanie ciśnienia osmotycznego (izoosmia), utrzymanie stężenia jonów H⁺ (izohydria), utrzymanie stałego środowiska wewnętrznego, udział w mechanizmach obronnych ustroju; transport witamin i hormonów; regulacja temperatury ciała, oddychanie, odżywianie]

3. Elementy morfotyczne (podział i funkcja, procentowy udział)

4. Badanie krwi.

a) Pojęcia: osocze, surowica hematokryt, hemoglobina, RBC, WBC, MCH, MCHC.

b) wartości prawidłowe erytrocytów, hemoglobiny, krwinek białych, płytek krwi, hematokrytu

5. Białka krwi, podział i funkcja:

a) albuminy - 55%

- ciśnienie onkotyczne

- miejsce wiązania leków; t_1/2

b) globuliny - 40-50%

- b globuliny (izoaglutyniny),

- γ globuliny (przeciwciała),

c) fibrynogen - 6%

6. Lipidy osocza:

- ogólna zawartość – 5 - 9 g/L;

- skład:

• tłuszcze obojętne

• fosfolipidy,

• kwasy tłuszczowe,

• cholesterol całkowity 3,5 – 6,5 mmol/l (150-200 mg%)

· lipoproteiny – tłuszcze związane z białkami:

• HDL – o dużej gęstości: 50% białek i niewiele lipidów;

• LDL – o małej gęstości: niewiele TG, ale b. dużo cholesterolu;

• VLDL – o bardzo małej gęstości: dużo TG i umiarkowana ilość cholesterolu i fosfolipidów

Ryzyko miażdżycy zmniejszenie stężenia HDL zwiększenie LDL

-Chylomikrony – transport tłuszczy egzogennych

-VLDL, LDL, HDL - transport tłuszczy endogennych

-VLDL - dostarczenie triacyloglicerole do tk.,

-LDL – dostarczenie cholesterolu do tk.,

-HDL–usuwanie nadmiaru cholesterolu z tk. i oddawanie go do wątroby → kw. Żółciowe

7. Pojęcie i miejsce hematopoezy. Szpik kostny (rodzaje, rola w hematopoezie). Erytropoeza, czynniki pobudzające erytropoezę, rola erytropoetyny)

8. Erytrocyty: formy rozwojowe, budowa, funkcja, jak zachowują się w roztworach izo-hipo-oraz hipertonicznych?

9. Hemoglobina. Budowa, rodzaje (embrionalna, płodowa, u dorosłych- HbF, HbA- jakie łańcuchy w nich występują?). Proces utlenowania hemoglobiny. Pojęcie oksyhemoglobiny, karbaminohemoglobiny, karboksyhemoglobiny).

10. Krzywa dysocjacji oksyhemoglobiny (wykres, opis wykresu oraz przesunięcie krzywej w prawo i lewo. Czynniki zmniejszające oraz zwiększające powinowactwo hemoglobiny do tlenu. 7. Wymiana gazowa. Losy CO₂ we krwi. Pojęcie oddychania wewnętrznego i zewnętrznego.

8. Przemiany żelaza w ustroju:

-wchłanianie – receptory transferynowe – powierzchniowe białka znajdujące się we wszystkich komórkach; funkcja – wiązanie żelaza w środowisku zewnątrzkomórkowym i przenoszenie do wnętrza komórki;

-transport – białko transferyna (Fe³⁺);

-magazyn żelaza – białko ferrytyna (Fe³⁺); - występuje głównie w komórkach wątroby, śledziony, szpiku, enterocytach przewodu pokarmowego.

9. Obrót żelaza we krwi oraz jego odzyskiwanie.

10. Hemostaza jako zespół mechanizmów zapewniających płynność krwi krążącej, zdolność do tamowania wypływu krwi z naczyń krwionośnych przy ich uszkodzeniu.

11. Podstawowe składniki hemostazy: naczynie krwionośne, płytki krwi, białka układu krzepnięcia, inhibitory i białka układu fibrynolitycznego.

12. Podstawowe procesy hemostazy: pierwotna hemostaza (reakcja naczyniowa), krzepnięcie, fibrynoliza.

13. Trombocyty. Powstawanie i funkcja.

14. Reakcja naczyniowa (skurcz naczynia i zmieniona powierzchnia śródbłonka→adhezja i agregacja płytek→tworzenie czopa płytkowego oraz uwalnianie ziarnistości: ADP, tromboksan, 5-HT, katecholaminy→skurcz naczynia).

15. Czynniki wpływające na agregację: aktywatory-trombina, kolagen, PAF, ADP, 5-HT, VP, TXA2; inhibitory: PGI₂, PGD₂, adenozyna, NO.

16. Układ wewnątrzpochodny i zewnątrzpochodny –kolejne etapy kaskady (czynniki biorące udział)

17. Czynniki modyfikujące proces krzepnięcia krwi. Rola witaminy K w procesach krzepnięcia.

18. Fibrynoliza. Etapy, enzymy, aktywatory i inhibitory plazminogenu (t-PA, u-PA, PAI-1, PAI-2, produkty degradacji fibrynogenu.

Ćwiczenie 9.

Temat: Anatomia serca. Elektrofizjologia serca.

1. Podstawy anatomiczne budowy serca.

2. Elektrofizjologia serca

- mechanizm potencjału spoczynkowego i czynnościowego

- cykl pobudliwości mięśnia sercowego

- czynniki wpływające na szybkość i amplitudę potencjału czynnościowego.

3. Budowa i funkcja układu bodźco-przewodzącego:

- różnice pomiędzy komórkami układu bodźco-przewodzącymi a komórkami roboczymi mięśnia sercowego

- prędkość przewodzenia w układzie bodźco-przewodzącym.

4. Elektrokardiografia (EKG):

- zasady zapisu EKG, trójkąt Einthovena

- odprowadzenie w EKG: jedno-, dwubiegunowego, przedsercowe

- elementy zapisu EKG: załamek odcinek, odstęp.

Część praktyczna:

1. Prezentacja budowy serca na modelu anatomicznym.

2. Symulacja komputerowa procesów fizjologicznych zachodzących w mięśniu sercowym.

Ćwiczenie 10.

Hemodynamika i mechanika serca.

1. Sprzężenie elektromechaniczne mięśnia sercowego; różnice z mięśniem szkieletowym.

2. Czynniki wpływające na siłę skurczu mięśnia sercowego.

3. Unerwienie serca.

4. Hemodynamiczny cykl pracy serca.

5. Definicja objętości wyrzutowej serca, objętości późnorozkurczowej, frakcji wyrzutu, pojemności minutowej. Czynniki wpływające na pojemność minutową serca.

6. Obciążenie wstępne, obciążenie następcze.

7. Tony serca

Część praktyczna:

1. Nieinwazyjny pomiar częstości pracy serca oraz saturacji czyli wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej przy użyciu pulsoksymetrów.

2. Symulacja komputerowa procesów fizjologicznych zachodzących w mięśniu sercowym – cykl hemodynamiczny pracy serca.

Ćwiczenie 11.

Temat: Anatomia naczyń krwionośnych. Regulacja funkcji układu krążenia.

1. Krążenie duże i małe – budowa anatomiczna

2. Krążenie systemowe i płucne – różnice, fizjologiczne.

3. Krążenie wieńcowe - podstawy anatomiczne.

4. Czynniki wpływające na opór przepływu krwi.

5. Czynnościowa charakterystyka naczyń krwionośnych dużego krążenia.

6. Zasady ciągłości przepływu krwi.

7. Definicja i czynniki modulujące ciśnienie tętnicze skurczowe i rozkurczowe, średnie, ciśnienie tętna.

8. Podstawy hemodynamiki krążenia krwi.

9. Budowa i podział naczyń krwionośnych:

10. Mikrokrążenie: budowa i funkcje.

11. Budowa i rodzaje naczyń włosowatych – mechanizmy wymiany.

12. Czynniki wpływające na ciśnienie tętnicze krwi.

13. Krążenie żylne.

a. mechanizmy napędzające krążenie żylne,

b. ciśnienie żylne,

14. Krążenie chłonki

Część praktyczna:

Pomiar ciśnienia tętniczego krwi.

Ćwiczenie 12.

Temat: Regulacja krążenia w różnych narządach.

1. Regulacja krążenia:

- autoregulacja;

- kontrola nerwowa naczyń krwionośnych;

2. Odruch z baroreceptorów tętniczych.

3. Odbarczanie baroreceptorów tętniczych.

4. Krążenie trzewne i skórne.

5. Krążenie wieńcowe - przepływ wieńcowy.

6. Czynniki zwężające i rozszerzające naczynia krwionośne.

7. Biosynteza i funkcje: EDRF, prostaglandyn, angiotensyny II, bradykininy i endoteliny.

Ćwiczenie 13.

Powtórzenie przerobionego materiału. KOLOKWIUM II.

Ćwiczenie 14.

Temat: Anatomia układu oddechowego. Mechanika oddychania.

1. Podstawy anatomiczne górnych i dolnych dróg oddechowych.

2. Funkcje układu oddechowego.

3. Biomechanika oddychania; wdech, wydech, mięśnie oddechowe.

4. Ciśnienie warunkujące przepływ gazów w układzie oddechowym.

5. Geneza ujemnego ciśnienia w klatce piersiowej.

6. Napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych.

7. Znaczenie fizjologiczne surfaktantu.

8. Czynniki wpływające na wielkość oporu dróg oddechowych z uwzględnieniem promienia oskrzeli.

9. Przestrzeń nieużyteczna anatomiczna i fizjologiczna.

10. Objętości i pojemności płuc.

Część praktyczna:

1. Spirometria - nieinwazyjne badanie pozwalające ocenić pracę płuc oraz ich pojemność;

2. Badanie PEF czyli maksymalnego przepływu powietrza przez drogi oddechowe podczas maksymalnie natężonego wydechu ;

3. Symulacja komputerowa procesów fizjologicznych zachodzących w układzie oddechowym.

Ćwiczenie 15.

Temat: Regulacja oddychania

1. Regulacja funkcji układu oddechowego przez AUN i NANC.

2. Kompleks oddechowy pnia mózgu. Geneza rytmu oddechowego.

3. Odruch Heringa - Breuera.

4. Receptory tkanki płucnej.

5. Chemiczna regulacja oddychania.

6. Czynniki wpływające na wielkość dyfuzji płuc.

7. Krążenie płucne.

Ćwiczenie 16.

Temat: Fizjologia układu moczowego

1. Podstawy anatomiczne układu moczowego z uwzględnieniem unaczynienia i unerwienia.

2. Funkcje nerki.

3. Budowa i funkcje nefronu.

4. Przepływ krwi przez nerki i jego autoregulacja.

5. Aparat przykłębuszkowy.

6. Wchłanianie zwrotne kanalikowe.

7. Sekrecja kanalikowa.

8. Filtracja kłębuszkowa.

9. Klirens nerkowy.

10. Transport kanalikowy glukozy.

11. Mechanizm zagęszczania i rozcieńczania moczu:

a. wymiennik przeciwprądowy

b. wzmacniacz przeciwprądowy

Część praktyczna:

1. Komputerowa symulacja procesów fizjologicznych zachodzących w układzie moczowym.

Ćwiczenie 17.

Temat: Równowaga wodno – elektrolitowa organizmu. Równowaga kwasowo – zasadowa organizmu.

1. Przestrzenie wodne organizmu.

2. Pompa sodowo-potasowa. Czynniki regulujące jej pracę.

3. Bilans wodny organizmu.

4. Skład elektrolitowy płynów ustrojowych i jego regulacja.

5. Ogólnoustrojowe czynniki zaangażowane w regulację gospodarki wodno-elektrolitowej (osmoreceptory, wazopresyna, układ RAA, układ współczulny, ANP)

6. Znaczenie stałego pH dla organizmu.

7. Procesy umożliwiające utrzymanie pH w stałych granicach.

8. Układy buforowe ustroju.

a) bufory krwi,

b) bufory tkankowe.

9. Znaczenie płuc w utrzymaniu równowagi kwasowo – zasadowej.

10. Funkcja nerek w utrzymaniu równowagi kwasowo – zasadowej.

Część praktyczna:

1. Pomiar nawodnienia skóry przy użyciu miernika wilgotności używanego m.in. w kosmetologii.
2. Komputerowa symulacja procesów fizjologicznych dotycząca gospodarki wodno-elektrolitowej.

Ćwiczenie 18.

Temat: Fizjologia przewodu pokarmowego - budowa układu pokarmowego, aktywność elektryczna przewodu pokarmowego, żołądek.

1. Regulacja przyjmowania pokarmu.

2. Tkanka tłuszczowa – jako gruczoł wydzielania wewnętrznego.

3. Budowa układu pokarmowego.

4. Struktura anatomiczna ściany przewodu pokarmowego.

5. Unerwienie przewodu pokarmowego.

6. Odruchy przewodu pokarmowego: długie i odruchy własne.

7. Aktywność elektryczna przewodu pokarmowego.

8. Motoryka.

9.Hormony przewodu pokarmowego:

-enterohormony;

-substancje parakrynne;

-substancje neurokrynne;

10. Czynności poszczególnych części przewodu pokarmowego.

-funkcja żucia;

-funkcje i regulacja wydzielania śliny;

-podstawy połykania.

11. Żołądek:

-funkcje, wydzielanie;

-komórki wydzielnicze żołądka;

-funkcja HCl, mechanizm wydzielania HCl i regulacja wydzielania;

-bariera śluzówkowa żołądka;

-trawienie i wchłanianie w żołądku.

Część praktyczna:

1.Prezentacja budowy układu pokarmowego na modelu anatomicznym.

2. Pomiar zawartości tkanki tłuszczowej przy użyciu analizatora pomiaru masy i odczyt procentu tkanki tłuszczowej oraz pomiar grubości fałdu skórno-tłuszczowego przy użyciu fałdomierza.

Ćwiczenie 19.

Temat: Fizjologia przewodu pokarmowego cz. II wątroba i trzustka.

1. Wydzielanie trzustkowe.

- budowa, ukrwienie i unerwienie trzustki

- skład i funkcje soku trzustkowego

- enzymy trzustkowe

- regulacja wydzielania soku trzustkowego

- interakcje wewnątrz- i zewnątrzwydzielnicze trzustki

2. Wątroba

- budowa wątroby

- funkcje wątroby

- główne czynności wątroby

3. Pęcherzyk żółciowy

- budowa i funkcja

- skład żółci, rola fizjologiczna żółci

- krążenie jelitowo – wątrobowe soli żółciowych

Część praktyczna:

Komputerowa symulacja procesów fizjologicznych zachodzących w układzie pokarmowym.

Ćwiczenie 20.

Temat: Fizjologia przewodu pokarmowego cz. III. Wydzielanie jelitowe, trawienie i wchłanianie pokarmów.

1. Wydzielanie jelitowe

a) budowa jelita cienkiego

- skład i funkcja soku jelitowego

- regulacja wydzielania jelitowego

b) budowa jelita grubego

- funkcja, czynność wydzielnicza

- defekacja

2. Trawienie i wchłanianie w przewodzie pokarmowym

- węglowodanów, białek i tłuszczów

3. Wchłanianie w przewodzie pokarmowym

- wody, NaCl

- witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i wodzie

4. Odruch wymiotny

Część praktyczna:

Komputerowa symulacja procesów trawienia składników pokarmowych.

Ćwiczenie 21.

Powtórzenie przerobionego materiału. KOLOKWIUM III.

Ćwiczenie 22.

Temat: Fizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego cz.I.

1. Wzajemne powiązanie pomiędzy układem nerwowym i wydzielania wewnętrznego w utrzymaniu homeostazy.

2. Definicja hormonu oraz klasyfikacja hormonów z uwzględnieniem: miejsca i zakresu działania, budowy chemicznej.

3. Mechanizm działania hormonów peptydowych, aminokwasowych, steroidowych.

4. Oś podwzgórzowo-przysadkowa.

5. Hormony podwzgórzowe.

6. Przysadkowy układ wrotny.

7. Kontrola wydzielania dokrewnego: nerwowa, hormonalna, metaboliczna.

8. Pętla sprzężenia zwrotnego.

9. Hormony tylnego płata przysadki mózgowej.

10. Hormony przedniego płata przysadki mózgowej: wydzielanie, mechanizm działania.

Ćwiczenie 23.

Temat: Fizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego cz.II.

1. Budowa gruczołu tarczowego.

2. Hormony tarczycy.

a. wytwarzanie, gromadzenie, uwalnianie, katabolizm;

b. czynność hormonów tarczycy;

c. regulacja wydzielania hormonów tarczycy.

3. Budowa wewnątrzwydzielniczej części trzustki.

4. Mechanizm uwalniania insuliny z komórek beta wysp Langerhansa.

b. wpływ glukozy na wydzielanie insuliny.

5. Komórkowy mechanizm działania insuliny.

a. receptor insulinowy.

6. Glukagon.

a. kontrola wydzielania;

b. wpływy glukagonu.

Ćwiczenie 24.

Temat: Fizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego cz.III.

1. Funkcja wapnia w procesach fizjologicznych.

2. Rozmieszczenie wapnia w osoczu i w kościach.

3. Rola fosforu.

4. Parathormon i kalcytonina: regulacja wydzielania, efekty działania.

5. Witamina D: biosynteza, mechanizm działania i funkcje.

6. Hormony rdzenia nadnerczy.

a. synteza;

b. unieczynnianie;

c. efekty działania;

d. rola w odpowiedzi stresowej.

7. Hormony kory nadnerczy.

a. miejsce uwalniania

b. synteza,

c. aldosteron, kortyzol - efekty działania.

8. Rola szyszynki.

a. zegar biologiczny;

b. melatonina -efekty działania, regulacja wydzielania.

9. Fizjologia snu:

a) struktura i funkcje układu siatkowatego;

b) rejestracja i rodzaje fal mózgowych;

c) fazy snu – podział (REM, NREM), zmiany fal mózgowych, czas trwania, charakterystyka.

Ćwiczenie 25.

Temat: Fizjologia gruczołów wydzielania wewnętrznego cz. IV.

1. Układ rozrodczy męski:

- budowa zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych,

-funkcja jądra,

-funkcja komórek Sertolego i komórek Leydiga,

-hormony jąder.

2. Regulacja wytwarzania hormonów płciowych męskich.

3. Fizjologiczne skutki działania androgenów.

4. Układ rozrodczy żeński.

- budowa narządów płciowych: jajnika, jajowodu, macicy, pochwy,

- cykl miesiączkowy, cykl jajnikowy, cykl maciczny,

- hormony jajnika.

5. Neuroendokrynna kontrola czynności jajnika: faza przedowulacyjna, owulacyjna, poowulacyjna.

6. Funkcja estrogenów i progesteronu.

7. Hormony łożyska.

Ćwiczenie 26

Temat: Fizjologia wysiłku fizycznego.

1. Klasyfikacja wysiłków fizycznych.

2. Koszt energetyczny wysiłków fizycznych.

3. Źródła energii do pracy mięśniowej i metabolizm wysiłkowy.

4. Wskaźnik wydolności fizycznej - maksymalne pochłanianie tlenu przez organizm.

5. Próg mleczanowy.

6. Tętno maksymalne.

7. Wpływu wysiłku fizycznego na organizm.

Ćwiczenie 27

Temat: Badanie wydolności fizycznej człowieka, ćwiczenie praktyczne.

1. Próba z wykorzystaniem cykloergonometru.

2. Test Ruffiera.

3. Obliczanie VO₂max na podstawie wieku, wagi i tętna spoczynkowego.

4.Test ortostatyczny.

5. Próba Margariiego.

Ćwiczenie 28

Powtórzenie przerobionego materiału. KOLOKWIUM IV.

Ćwiczenie 29

Powtórzenie i utrwalenie budowy anatomicznej wybranych narządów i struktur. Kolokwium dopuszczające (I termin).

Ćwiczenie 30

Powtórzenie części praktycznej ćwiczeń. Zastosowanie fizjologii w pracy farmaceuty. Kolokwium dopuszczające (II termin).