KARTA MODUŁU ZAJĘĆ/SYLABUS

Wydział Nauk o Zdrowiu UMB

dotyczy cyklu kształcenia rozpoczynającego się w roku akad.  2025/2026

Kierunek studiów

Elektroradiologia

Profil studiów

T  ogólnoakademicki    □  praktyczny  

Nazwa jednostki organizacyjnej realizującej moduł zajęć

Zakład Biofizyki Medycznej

Osoba(y) prowadząca(e)

dr hab. Beata Modzelewska

Poziom studiów

I stopnia  (licencjackie)  T   II stopnia (magisterskie) □  jednolite magisterskie □

Forma studiów

stacjonarne  T   niestacjonarne □

Rok studiów

I  T    II   □   III  □   I V  □   V  □         

Semestr studiów:

1   □   2  T    3   □   4  □  5  □   6  □ 7   □   8  □    9   □  10  □ 

Nazwa modułu zajęć

Radiobiologia i ochrona radiologiczna

Język wykładowy

polski   T     angielski   □

Miejsce realizacji:

zajęć praktycznych

nie dotyczy

praktyk zawodowych

nie dotyczy

Opis zajęć:

Założenia i cel zajęć:

Zajęcia mają na celu podanie podstaw fizycznych i biofizycznych procesów wywołanych w organizmie człowieka przez promieniowanie jonizujące. W ramach tego przedmiotu omawiane są również podstawowe zasady ochrony radiologicznej i zasady postępowania ze źródłami promieniotwórczymi.

Metody kształcenia:

Wykład informacyjny

Symbol i numer przedmiotowego efektu uczenia się

Efekt uczenia się

Odniesienie do kierunkowych efektów uczenia się

Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów uczenia się:

Formujące*

Podsumowujące**

WIEDZA

W1

Opisuje  pojęcia  i procesy radiobiologii

W04

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W2

Posiada podstawową wiedzę na temat organizacji ochrony radiologicznej w Polsce, środków i zasad ochrony radiologicznej, limitów dawek oraz poziomów referencyjnych, jak i dozymetrii promieniowania.

W11

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W3

Zna przepisy prawa krajowego, Unii Europejskiej oraz standardy międzynarodowe z zakresu ochrony radiologicznej.

W12

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W4

Posiada podstawową wiedzę na temat uwarunkowań prawnych (krajowych i międzynarodowych) organizacji i dokumentacji Systemu Zarządzania Jakością w rentgenodiagnostyce, radiologii zabiegowej, radioterapii i medycynie nuklearnej.

W16

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W5

Posiada podstawową wiedzę w zakresie budowy i zasad działania aparatury rentgenowskiej i diagnostyki obrazowej oraz urządzeń z nimi współpracujących tj.: różnych rodzajów aparatów  rtg, angiografu, aparatu ultrasonograficznego, tomografu komputerowego i jądrowego rezonansu magnetycznego, densytometru, wywoływarki, urządzeń do przekazywania, przechowywania i utrwalania obrazów, itp.

W21

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W6

Posiada podstawową wiedzę w zakresie środków i zasad ochrony radiologicznej personelu i pacjenta (dzieci i dorośli) w rentgenodiagnostyce i radiologii zabiegowej.

W24

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W7

Zna podstawy onkologii i radioterapii, ze szczególnym uwzględnieniem pojęcia narządów krytycznych, rozkładu izodoz i histogramów objętościowych oraz międzynarodowych zaleceń dotyczących obszarów napromieniowania i dawek tolerancji.

W26

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W8

Posiada podstawową wiedzę w zakresie budowy i zasad działania aparatury zakładu radioterapii tj.: aparatów kobaltowych, symulatora, akcelatora, cyklotronu, aparatu do brachyterapii, itp.

W30

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W9

Posiada podstawową wiedzę w zakresie środków i zasad ochrony radiologicznej personelu i pacjenta (dzieci i dorośli) w radioterapii z uwzględnieniem ryzyka powikłań popromiennych.

W32

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W10

Posiada podstawową wiedzę w zakresie budowy i zasad działania aparatury medycyny nuklearnej tj.: licznika jedno- i wielokierunkowego, kalibratora dawek, sondy scyntylacyjnej, gamma kamery, skanera PET, aparatury hybrydowej: SPECT/TK, PRT/TK, PET/MR oraz urządzeń pomocniczych np. urządzeń do przekazywania, przechowywania i utrwalania obrazów, itp.

W36

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W11

Posiada podstawową wiedzę na temat zasad radioizotopowych metod obrazowania narządów ciała ludzkiego w tym obrazowania molekularnego oraz terapii izotopowej.

W37

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

W12

Posiada podstawową wiedzę w zakresie środków i zasad ochrony radiologicznej personelu i pacjenta (dzieci i dorośli) w medycynie nuklearnej z uwzględnieniem ryzyka skażeń środowiska.

W39

Ocena aktywności studenta w czasie zajęć

Test końcowy

NAKŁAD PRACY STUDENTA (BILANS PUNKTÓW ECTS)

Forma aktywności studenta

Obciążenie studenta (godz.)

Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim (wg planu studiów)

30

Udział w wykładach (wg planu studiów)

30

Udział w seminariach (wg planu studiów)

Udział w ćwiczeniach (wg planu studiów)

Udział w zajęciach praktycznych (wg planu studiów)

Udział w konsultacjach związanych z zajęciami

Samodzielna praca studenta (przykładowa forma pracy studenta)

20

Samodzielne przygotowanie do seminariów

Samodzielne przygotowanie do ćwiczeń

Samodzielne przygotowanie do zajęć praktycznych

Wykonanie projektu, dokumentacji, opisu przypadku, prezentacji, itd. …………………………….

Obciążenie studenta związane z praktykami zawodowymi (wg planu studiów)

Samodzielne przygotowanie się do zaliczeń etapowych

Samodzielne przygotowanie do egzaminu/zaliczenia końcowego i udział w egzaminie/zaliczeniu końcowym

20

Sumaryczne obciążenie pracy studenta                                                                                                     Godziny ogółem:

50

Liczba punktów ECTS

2

Forma zajęć

Treści programowe poszczególnych zajęć

Symbol przedmiotowego efektu uczenia się

Liczba godzin

WYKŁADY

Podstawowe pojęcia z zakresu fizyki jądrowej: Zjawisko promieniotwórczości – budowa atomu, prawo rozpadu promieniotwórczego, rodzaje promieniowania, właściwości promieniowania, promieniotwórczość naturalna, promieniotwórczość sztuczna.

W1, W3

2

Promieniowanie rentgenowskie – zjawisko oraz mechanizm powstawania promieniowania rentgenowskiego, oddziaływanie jonizującego promieniowania elektromagnetycznego z materią (zjawisko fotoelektryczne, efekt Comptona, tworzenie par, rozproszenie spójne), osłabienie i pochłanianie promieniowania X; całkowity współczynnik pochłaniania, filtracja promieniowania rentgenowskiego.

W1, W5

2

Zasady działania aparatu rentgenowskiego – Rodzaje aparatów rentgenowskich. Elementy zestawu rentgenowskiego – generator wysokiego napięcia, lampa rentgenowska, stolik rozdzielczy, ścianki, statyw detektor obrazu (błona, ekran, tor wizyjny, radiografia cyfrowa). Powstanie obrazu rentgenowskiego – sposoby otrzymywania obrazu, folie wzmacniające, wzmacniacz obrazu, tor wizyjny, zapis obrazu, pamięciowe płyty obrazowe, panele obrazowe, inne metody rejestracji obrazów rentgenowskich.

W1, W5

2

Wymagania ochrony przed promieniowaniem związane z budową i działaniem zestawu rentgenowskiego – przysłony głębinowe i kształt wiązki promieniowania, filtry dodatkowe, kratki przeciwrozproszeniowe, dobór parametrów ekspozycji (różne rodzaje automatów AEC, ABC, itp.,), warunki eksploatacji zestawu rentgenowskiego, osłony przed promieniowaniem.

W1, W5, W7, W8, W9, W12

3

Jednostki pomiarowe stosowane w ochronie radiologicznej. Dawki promieniowania jonizującego – Jednostki dawki, dawki graniczne. Obliczenie dawek i wymaganych grubości osłon wokół źródeł promieniowania rentgenowskiego – Obliczanie dawek promieniowania jonizującego. Osłony przed promieniowaniem X. Obliczanie grubości osłon.

W1, W5, W6, W7, W8, W12

3

Podstawy detekcji promieniowania. Przyrządy dozymetryczne – Sposoby pomiaru promieniowania jonizującego. Detektory gazowe (komora jonizacyjna, licznik proporcjonalny, licznik Geigera-Muellera). Detektory scyntylacyjne. Detektory półprzewodnikowe. Dokładność metod dozymetrycznych. Ocena narażenia. Kontrola dawek otrzymywanych przez pracowników – Istota kontroli otrzymywanych dawek. Organizacja sprawowania kontroli. Podstawy prawne kontroli dawek; pomiary kontrolne dawek indywidualnych i pomiary dozymetryczne w środowisku pracy. Metody wykonywania pomiarów dawek indywidualnych – metoda fotometryczna i inne metody pomiarów.

W1, W2, W3, W4, W5, W6, W7, W8

3

Działanie promieniowania jonizującego na materię żywą – efekty działania na poziomie molekularnym, komórkowym, na poziomie organizmu. Względna skuteczność biologiczna różnych rodzajów promieniowania. Działanie promieniowania jonizującego na organizm człowieka – następstwa deterministyczne, stochastyczne (nowotwory popromienne – ryzyko wywołania, badania epidemiologiczne nad wywołaniem nowotworów popromiennych, mierniki i modele epidemiologiczne). Dziedziczne następstwa napromieniowania.

W1, W4, W5, W6, W7 ,W8

3

Narażenie i ochrona osób pracujących przy obsłudze aparatów rentgenowskich – sposoby i środki zapewniające bezpieczeństwo pracy przy wykorzystaniu promieniowania jonizującego. Obserwowane poziomy ekspozycji zawodowej.

W1, W2, W4, W5, W6, W7, W8, W9, W12

3

Ekspozycja medyczna – narażenie pacjentów w diagnostyce rentgenowskiej – diagnostyka rentgenowska jako źródło otrzymywanej dawki promieniowania jonizującego. Ekspozycja pacjentów na promieniowanie X przy różnych typach badań. Odpowiedzialność personelu medycznego wobec pacjentów z tytułu użycia promieniowania jonizującego. Czynniki wpływające na wartość dawki otrzymywanej przez pacjenta. Sposoby ograniczania zbędnego napromieniowania.

W2, W3, W4,  W5, W6, W7, W8, W9, W12

3

Warunki bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego w celach medycznych – podstawowe zasady bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego w rentgenodiagnostyce. Program zapewnienia jakości w rentgenodiagnostyce. Program zapewnienia jakości w odniesieniu do aparatów rentgenowskich stosowanych w gabinetach stomatologicznych. Program zapewniania jakości w ciemni fotograficznej. Analiza zdjęć odrzuconych. Kryteria właściwego wykonywania badań rentgenowskich. Ochrona kobiet ciężarnych w warunkach rentgenowskiej ekspozycji medycznej. Warunki stosowania promieniowania jonizującego w radiologii interwencyjnej.

W2,W4,W5,W6,W7,W8,W12U4,K1,K2,K3

3

Zasady systemu ochrony przed promieniowaniem jonizującym – organizacja ochrony radiologicznej w Polsce – Geneza współczesnego systemu ochrony radiologicznej. Warunki funkcjonowania systemu ochrony radiologicznej. Podział odpowiedzialności. Rola Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Optymalizacja ochrony radiologicznej. Zezwolenia wydawane na podstawie ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo Atomowe. System ochrony radiologicznej w Polsce. Krajowe i europejskie przepisy prawa z zakresu ochrony radiologicznej – Przepisy krajowe, europejskie i zalecenia międzynarodowe. Obowiązki inspektora ochrony radiologicznej w pracowni rentgenowskiej.

W2, W3, W4, W6

3

LITERATURA PODSTAWOWA

(3-5 pozycji)

1. Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz. U. 2001 Nr 3 poz. 18 z późn. zm.).

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

(3-5 pozycji)

1. „Biofizyka. Podręcznik dla studentów” – pod red  F. Jaroszyka, PZWL, 2001, 2008

2. Hrynkiewicz A.Z. (red.): Człowiek i promieniowanie jonizujące. PWN, Warszawa 2001.

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA ZAJĘĆ (ZGODNIE Z REGULAMINEM PRZEDMIOTU/JEDNOSTKI)

Sposób zaliczenia zajęć

Zaliczenie na podstawie obecności + test końcowy – warunkiem zaliczenia jest uzyskanie min. 60% punktów.

Zasady zaliczania nieobecności

Nieobecność musi być usprawiedliwiona, materiał z opuszczonego wykładu przyswojony przez studenta i zweryfikowany przez wykładowcę.

Możliwości i formy wyrównywania zaległości

Zaległości należy odrobić w terminie dodatkowym ustalonym z osobą prowadzącą zajęcia.

Zasady dopuszczenia do egzaminu/zaliczenia

Obecność na wszystkich wykładach (w przypadku nieobecności – odrobienie zaległości w sposób wskazany przez wykładowcę).

KRYTERIA OCENY OSIĄGNIĘTYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ Z ZAJĘĆ ZAKOŃCZONYCH ZALICZENIEM

(opisowe, procentowe, punktowe, inne….)

Test końcowy – warunkiem zaliczenia jest uzyskanie min. 60% punktów możliwych do zdobycia.

Data opracowania sylabusa: 28.09.2025

Sylabus opracował(a): dr hab. Betata Modzelewska