REGULAMIN PRACOWNI SYNTEZY I TECHNOLOGII ŚRODKÓW LECZNICZYCH

1. Nieobecność nieusprawiedliwiona na więcej niż trzech wykładach skutkuje skreśleniem z listy studentów z przedmiotu Synteza i technologia środków leczniczych.
2. Po pięciu/sześciu wykładach zostanie przeprowadzone kolokwium pisemne oceniane w skali punktowej (0-21 pkt). Poprawa kolokwium, obejmująca osoby z 10 lub mniejszą ilością punktów z I terminu, odbędzie się 2 tygodnie później. Punktacja z kolokwium jest wpisywana jako „ocena” z ćwiczeń (w miejsce wejściówki) przebiegających w tygodniu przeprowadzenia kolokwium.
3. Warunkiem dopuszczenia do zajęć praktycznych jest zaliczenie wejściówki ze znajomości zasad BHP.
4. Zaliczenie poszczególnych zajęć wymaga napisania wejściówki (7 wejściówek), ocenianej w skali punktowej (0-5), praktycznego wykonania ćwiczenia i sporządzenia sprawozdania cząstkowego.
5. Część teoretyczną (w przypadku uzyskania 2 lub mniej punktów) student może poprawić na najbliższych ćwiczeniach swojej grupy (do oceny końcowej liczona jest średnia z zaliczenia i poprawy).
6. Za pracę nad preparatem student może uzyskać 0-5pkt (punktacja wystawiana na koniec semestru, po wykonaniu preparatu i przedstawieniu sprawozdania podsumowującego).
7. Niezależnie od wymagań obowiązujących na wejściówkę (zamieszczonych na tablicy ogłoszeń i stronie internetowej Zakładu), na poszczególne ćwiczenia przez cały semestr egzekwowana jest znajomość: zasad BHP, szkła laboratoryjnego, aparatury laboratoryjnej, podstawowych czynności laboratoryjnych oraz umiejętność rozwiązywania zadań obejmujących stężenia procentowe, molowe i wydajność reakcji (przykładowe zadania na stronie Zakładu).
8. Student zobowiązany jest do punktualnego przychodzenia na ćwiczenia – 15-minutowe spóźnienie uniemożliwia przystąpienie do wykonywania ćwiczenia i traktowane jest jako nieobecność nieusprawiedliwiona.
9. Nieusprawiedliwiona nieobecność na dwóch kolejnych zajęciach laboratoryjnych powoduje skreślenie z listy studentów na ćwiczeniach z Syntezy i technologii środków leczniczych.
10. Nieobecność, nawet usprawiedliwiona, na więcej niż czterech zajęciach skutkuje niezaliczeniem ćwiczeń.
11. Student zobowiązany jest uczestniczyć we wszystkich zajęciach. Każdą nieobecność student winien usprawiedliwić zwolnieniem lekarskim lub usprawiedliwieniem odpowiednich władz najpóźniej na pierwszym ćwiczeniu, w którym student uczestniczy po okresie nieobecności. Nieobecność należy odpracować po wcześniejszym uzgodnieniu terminu z osobą prowadzącą zajęcia.
12. Pracownię można opuścić tylko w porozumieniu z prowadzącym zajęcia.
13. W uzasadnionych przypadkach usprawiedliwionej nieobecności Zakład będzie organizował dodatkowe pracownie umożliwiające odrobienie zaległości.
14. Student zobowiązany jest do posiadania czystego, białego, bawełnianego fartucha z długim rękawem oraz miękkiego obuwia (z płaską, antypoślizgową podeszwą), 32-kartkowego zeszytu do notatek i obliczeń laboratoryjnych oraz prostego kalkulatora.
15. Na początku semestru każdy student dostaje do swojej dyspozycji szafkę zawierającą podstawowe szkło laboratoryjne. Szkło specyficzne, potrzebne do przeprowadzenia syntezy, student wypożycza na rewers i jest zobligowany do jego zwrócenia (czystego) po zakończeniu pracy na danych ćwiczeniach.
16. W przypadku stłuczenia lub uszkodzenia sprzętu, należy powiadomić osobę prowadzącą zajęcia.
17. Podczas wykładów i ćwiczeń obowiązuje zakaz używania urządzeń elektronicznych (telefonów komórkowych, notebooków, sprzętu audio, itp.), a tym samym robienia zdjęć i nagrywania filmików.
18. Wymogiem dobrej, bezpiecznej pracy w czasie wykonywania syntezy jest w szczególności:
    • zachowanie bezpieczeństwa własnego i osób trzecich przy wszelkich operacjach z użyciem odczynników chemicznych,
    • prowadzenie pod wyciągiem prac z substancjami łatwopalnymi, przy których wydzielają się pary lub gazy trujące, duszące lub posiadające inne właściwości uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia oraz prac ze stężonymi kwasami i zasadami,
    • powstrzymywanie się od rozmów i czynności rozpraszających uwagę,
    • odstawianie używanych odczynników na miejsce, z którego się je wzięło,
    • utrzymanie idealnego porządku na stanowisku pracy,
    • natychmiastowe usuwanie rozsypanych substancji lub rozlanych cieczy zgodnie z zasadami BHP (o zaistniałej sytuacji należy powiadomić osobę prowadzącą zajęcia),
    • na 30 minut przed zakończeniem ćwiczeń należy rozpocząć porządkowanie pracowni; za stan pracowni odpowiadają dyżurni, oni też opuszczają pracownię po wyjściu wszystkich studentów.
19. Należy oszczędnie obchodzić się z odczynnikami chemicznymi, nie rozlewać ich i nie niszczyć. Nie wolno zlewać użytych odczynników z powrotem do butelek, zamieniać korków, używać brudnych pipet i łyżek.
20. Zabrania się wynoszenia jakichkolwiek odczynników lub sprzętu z pracowni.
21. W laboratorium obowiązuje całkowity zakaz spożywania posiłków, picia napojów, żucia gumy.
22. Na terenie Zakładu obowiązuje całkowity zakaz palenia papierosów i e-papierosów.
23. Rzeczy osobiste należy pozostawić w znajdującej się na terenie Zakładu szatni lub wydzielonym do tego celu miejscu na Pracowni. Za rzeczy pozostawione w szatni Zakład nie ponosi odpowiedzialności.
24. Warunkiem uzyskania oceny końcowej z ćwiczeń, a tym samym dopuszczenia do egzaminu końcowego jest:
    • praktyczne wykonanie przydzielonych preparatów,
    • sporządzenie sprawozdania z przeprowadzonych syntez,
    • rozliczenie się z przydzielonej na początku zajęć szafki,
    • opanowanie odpowiedniej wiedzy teoretycznej na ocenę minimum dostateczną (min.33,0 pkt):

Praca w laboratorium chemicznym wymaga dużej koncentracji uwagi oraz skrupulatnego przestrzegania przepisów porządkowych i przepisów bezpieczeństwa. Każdy pracujący w laboratorium chemicznym powinien pamiętać, że niewłaściwym zachowaniem i lekceważącym stosunkiem do przepisów nie tylko utrudnia pracę sobie i innym, ale również naraża siebie i towarzyszy pracy na utratę zdrowia, a nawet życia. Poniżej zostały omówione najważniejsze przepisy regulujące pracę w laboratorium chemicznym, z którymi początkujący chemik powinien się zaznajomić.

Przepisy BHP w pracowni Syntezy i Technologii Środków Leczniczych

Przepisy porządkowe

1. W czasie ćwiczeń należy zachować zupełny spokój; nie wolno prowadzić głośnych rozmów. Nie wolno przyjmować odwiedzin osób postronnych.
2. Każdy student jest odpowiedzialny za porządek w miejscu, gdzie pracuje. Po skończonej pracy należy zrobić porządek na swoim stole, umieścić na właściwym miejscu odczynniki i przyrządy oraz sprawdzić szczelność zamknięcia kurków gazowych i wodnych.
3. Stół laboratoryjny powinien być zawsze czysty i suchy. Brudne naczynia laboratoryjne należy jak najprędzej umyć i wysuszyć. Dla ochrony ubrania zaleca się noszenie fartucha lub płaszcza ochronnego.
4. Na stole laboratoryjnym powinny znajdować się wyłącznie te przybory, które w danej chwili są potrzebne do pracy. Wszelkie inne przedmioty, a zwłaszcza książki i teczki, należy przechowywać w miejscach przeznaczonych do tego celu.
5. Butelki i słoje z odczynnikami przeznaczonymi do wspólnego użytku, natychmiast po użyciu, należy odstawić na wyznaczone miejsca. Nie wolno zlewać lub wsypywać do tych naczyń resztek nie zużytych odczynników. Nie wolno również pozostawiać butelek otwartych, co może prowadzić do zamiany korków, a przez to do zanieczyszczenia zawartości butelek. Z tych samych względów korków od butelek nie wolno ani na chwilę odkładać na stół. Pozostawienie otwartych butelek i słojów prowadzi do zanieczyszczenia ich zawartości gazami znajdującymi się w powietrzu laboratorium (CO₂, HCl, NH₃ i inne).
6. Resztki nie zużytych, żrących (kwasy, ługi) płynów należy wylewać do zlewu pod wyciągiem, spłukując obficie wodą bieżącą. Płyny łatwolotne i wydzielające cuchnące gazy należy wylewać do zlewu pod wyciągiem (dygestorium), spłukując zlew obficie wodą. Nie wolno wrzucać do zlewów substancji stałych. Nie zużyte resztki substancji stałych należy wrzucać do specjalnie do tego celu przeznaczonych pojemników i naczyń.
7. Zużyte roztwory zawierające niektóre kosztowne substancje należy zlewać do specjalnie do tego celu przeznaczonych naczyń.
8. Gazu i wody, a przede wszystkim odczynników i wody destylowanej, należy używać oszczędnie, w ilości jak najmniejszej niezbędnej do wykonania doświadczenia.
9. Palenie tytoniu i jedzenie/picie w pomieszczeniach laboratoryjnych jest zabronione.
10. Chemia jest nauką doświadczalną, toteż czas przeznaczony na ćwiczenia powinien stanowić dla studenta okazję do opanowania metod pracy laboratoryjnej. Wszelkie marnotrawstwo tego czasu jest niedopuszczalne.

Przepisy bezpieczeństwa

1. Nie wolno pracować samemu, gdy w laboratorium nie ma asystenta lub kogoś z towarzyszy pracy.
2. Bez wiedzy asystenta nie wolno wykonywać eksperymentów i prac nie wchodzących w zakres ćwiczeń.
3. Przed każdym doświadczeniem należy zastanowić się, jakie reakcje chemiczne i okoliczności związane z ich przebiegiem mogą stanowić ewentualne zagrożenie, i podjąć właściwe środki zaradcze. W przypadkach wątpliwych należy zwrócić się o poradę do prowadzącego ćwiczenia asystenta.
4. Pospolitą przyczyną różnych niepożądanych komplikacji w pracy laboratoryjnej jest użycie niewłaściwych odczynników. Aby zmniejszyć możliwość pomyłki, przed użyciem chemikaliów należy dwukrotnie odczytać etykietę na słoiku lub butelce.
5. Doświadczenia, w czasie których wydzielają się trujące, żrące lub cuchnące gazy, należy wykonywać wyłącznie pod wyciągiem. Zabrania się zwłaszcza odparowywania na stole laboratoryjnym roztworów zawierających lotne kwasy, zasady i sole ulegające hydrolizie. Trujące gazy nawet w małych stężeniach powodują ciężkie obrażenia, jeżeli działają na organizm ludzki przez dłuższy okres czasu. Szczególnie niebezpieczne są gazy bezwonne (CO, pary rtęci), jak również gazy, które porażają zmysł powonienia (CI₂, HCl, NO₂), ponieważ przy dłuższym działaniu lub w dużych stężeniach przestają być wykrywalne powonieniem.
6. W przypadku pobicia termometru i rozpryśnięcia rtęci natychmiast powiadomić asystenta.
7. Doświadczenia, w których używa się większych ilości trujących, żrących, a zwłaszcza łatwopalnych substancji, wykonywać należy wyłącznie pod nadzorem asystenta. Należy także ostrzec osoby pracujące w pobliżu.
8. Chemikaliów, czy to stałych, czy ciekłych, nie należy próbować językiem z uwagi na niebezpieczeństwo zatrucia. Z tych samych powodów do jedzenia nie wolno używać naczyń laboratoryjnych. Po pracy z substancjami trującymi należy dokładnie umyć ręce.
9. Trujących i żrących płynów nie wolno pipetować ustami. Do tego celu służą pipety zaopatrzone w specjalne urządzenia zasysające.
10. Należy unikać wdychania oparów związków organicznych, stąd nie należy nachylać się nad naczyniami z ogrzewanymi płynami, jak również wsadzać głowy pod dygestorium.
11. O rozlaniu lub rozsypaniu trujących, żrących lub łatwopalnych substancji należy niezwłocznie zawiadomić dyżurującego asystenta, który udzieli szczegółowych wskazówek co do sposobu dalszego postępowania.
12. Przyczyną skaleczeń jest często niewłaściwe obchodzenie się z laboratoryjnym sprzętem szklanym. Przy nakładaniu korków lub węży gumowych na rurki i pręty szklane ręce powinny być owinięte ręcznikiem (rurek i prętów szklanych nie wolno przy tym opierać o pierś lub brzuch). Zewnętrzne powierzchnie szkła należy zwilżyć wodą lub lepiej gliceryną w celu zmniejszenia tarcia pomiędzy szkłem a gumą. Uszkodzone (o ostrych brzegach) naczynia szklane należy naprawiać, a jeżeli to się nie opłaca, wyrzucić. Nie należy używać  zwłaszcza nadłamanych probówek. Końce ułamanych pręcików i rurek należy obtapiać.
13. Szczególnie groźne w skutkach są wszelkie uszkodzenia oczu. Zaleca się noszenie specjalnych szkieł ochronnych w niepalnej oprawie. Zwłaszcza przy pracach wykonywanych pod zmniejszonym lub zwiększonym ciśnieniem oraz gdy istnieje niebezpieczeństwo eksplozji i ognia, używanie szkieł ochronnych jest obowiązkowe. W przypadku kontaktu odczynników chemicznych z oczami przemyj je szybko dużą ilością wody i powiadom asystenta.
14. Gdy po raz pierwszy usuwa się powietrze ze szklanego naczynia próżniowego (eksykator, kolba próżniowa) naczynie należy owinąć ręcznikiem z uwagi na niebezpieczeństwo implozji.
15. Przed użyciem gazu należy sprawdzić, czy wąż doprowadzający gaz nie jest uszkodzony. Palnik, którego płomień przeskoczył do wnętrza, należy natychmiast zgasić, a następnie, po ostygnięciu, zapalić na nowo.
16. Z palnymi rozpuszczalnikami organicznymi należy pracować z dala od otwartego ognia, nie osłoniętych grzejników elektrycznych i iskrzących motorów. Zasada ta dotyczy także przechowywania tych rozpuszczalników.
17. Do gaszenia pożarów w laboratorium służą specjalne gaśnice. Piaskiem gasi się tylko płonący sód, potas i magnez. W żadnym razie nie wolno kierować gaśnic na osoby, na których pali się ubranie. Taki płomień gasi się wodą (tusz) lub przez owinięcie kocem (najlepiej azbestowym). Nie wolno również kierować gaśnic na płonące przewody elektryczne znajdujące się pod napięciem.
18. Spis najważniejszych wskazań co do sposobu udzielenia pierwszej pomocy w nieszczęśliwych wypadkach jest wywieszony na widocznym miejscu w laboratorium. O wszystkich wypadkach, nawet pozornie błahych obrażeniach ciała i skaleczeniach powstałych w czasie zajęć laboratoryjnych, należy bezzwłocznie zawiadomić dyżurującego asystenta.

Uwagi ogólne o wykonywaniu ćwiczeń.

Bardzo istotnym elementem właściwego wykonania ćwiczeń jest prowadzenie notatek. Należy więc zaopatrzyć się w zeszyt, który będzie pełnił rolę dziennika laboratoryjnego. W tym zeszycie odrabiający ćwiczenia powinien na bieżąco notować wszystkie czynności wykonywane w laboratorium oraz wyniki obserwacji i pomiarów. Ufanie własnej pamięci najczęściej okazuje się zawodne! Zaleca się, aby nie robić notatek „na brudno”, zwłaszcza na luźnych kartkach lecz systematycznie prowadzić dziennik laboratoryjny tak czytelnie i przejrzyście, aby nawet po upływie dłuższego czasu można było na jego podstawie odtworzyć w szczegółach przebieg i wyniki wykonanych doświadczeń. Najważniejsze z tych danych należy również zamieścić w sprawozdaniu.

Nie należy wyrzucać preparatów otrzymanych jako wyniki ćwiczenia, lecz po jego zaliczeniu przekazać dyżurującemu asystentowi.

Należy ściśle stosować się do szczegółowych instrukcji i zarządzeń asystenta dotyczących sposobu wykonania ćwiczeń, prowadzenia notatek i opracowywania sprawozdań.