Rok akademicki 2025/2026

Ćwiczenie 1. (02.10.2025) Organizacja zajęć, regulamin, szkolenie BHP. Wiadomości wstępne, wprowadzenie do przedmiotu. Podstawowe pojęcia anatomiczne. Układ kostny. Ogólna budowa kości, rodzaje kości, podział kości. Główne elementy budowy kości kręgosłupa, czaszki, kończyny górnej i dolnej, klatki piersiowej. Połączenia kości (nieruchome i ruchome). Budowa stawu (stałe i niestałe elementy stawu). Mechanika stawów. Połączenia kości czaszki, kręgosłupa, klatki piersiowej, kończyny górnej i dolnej.

Ćwiczenie 2. (09.10.2025) Układ mięśniowy. Ogólne wiadomości o rodzajach i budowie mięśni. Mięśnie głowy i szyi, klatki piersiowej, brzucha, kończyny górnej i dolnej. KOLOKWIUM I

Ćwiczenie 3. (16.10.2025) Ośrodkowy układ nerwowy (podział, budowa, czynność).

Ćwiczenie 4. (23.10.2025) Obwodowy układ nerwowy (nerwy czaszkowe, sploty). Układ nerwowy autonomiczny. Narządy zmysłów. KOLOKWIUM II

Ćwiczenie 5. (06.11.2025) Układ krążenia. Serce (budowa, unaczynienie, unerwienie).Osierdzie. Układ naczyniowy. Naczynia tętnicze (początek, przebieg, główne naczynia). Naczynia żylne (początek, przebieg, główne dopływy). Układ żył głębokich oraz powierzchniowych. Układ limfatyczny (ogólna budowa i funkcja).

Ćwiczenie 6. (13.11.2025) Układ oddechowy. Ogólna budowa jamy nosowej, gardła, krtani, tchawicy, płuc. Gruczoły wydzielania wewnętrznego. KOLOKWIUM III

Ćwiczenie 7. (20.11.2025) Układ pokarmowy Części przewodu pokarmowego (jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube) ich budowa, czynność i położenie. Budowa wątroby i trzustki. Pęcherzyk żółciowy i drogi żółciowe. Śledziona. Otrzewna.

Ćwiczenie 8. (27.11.2025) Układ moczowy i płciowy. Budowa i czynność nerek, moczowodu, pęcherza moczowego, cewki moczowej żeńskiej i męskiej. Budowa i czynność narządów płciowych żeńskich i męskich. KOLOKWIUM IV

Ćwiczenie 1. (02.10.25) Osteologia. Połączenia kości.

Osteologia:

1. Ogólna charakterystyka kości.
2. Kręgosłup – ogólna budowa kręgów i różnice pomiędzy poszczególnymi odcinkami kręgosłupa.
3. Budowa klatki piersiowej – mostek i żebra (ogólna budowa).
4. Kości kończyny górnej i dolnej – główne elementy budowy ( powierzchnie stawowe).
5. Czaszka-kości mózgoczaszki i twarzoczaszki (wymienić i główne elementy), doły mózgoczaszki, oczodół, jama nosowa, jama ustna.

Połączenia kości:
1. Połączenia ścisłe (więzozrosty, chrząstkozrosty, kościozrosty).
2. Połączenia wolne (stałe i niestałe składniki stawu).
3. Płaszczyzny, osie ciała oraz podstawowe ruchy odbywające się w stawach.
4. Połączenia kręgosłupa.
5. Krzywizny kręgosłupa (pojęcie lordozy, kifozy i skoliozy).
6. Połączenia kręgosłupa z czaszką (wymienić nazwy stawów).
7. Połączenia kości czaszki.
8. Klatka piersiowa – budowa (połączenia stawowe żeber z mostkiem i kręgosłupem – nazwy stawów).
9. Połączenia kończyny górnej (staw ramienny, łokciowy, promieniowo-nadgarstkowy – budowa i mechanika).
10. Połączenia kończyny dolnej. Budowa i połączenie miednicy. Staw biodrowy, kolanowy, skokowo-goleniowy – budowa i mechanika. 

Ćwiczenie 2. (09.10.25) Układ mięśniowy. KOLOKWIUM I.

1. Mięśnie głowy
a) mimiczne – czynność
b) żucia – czynność (m. skroniowy i żwacz)
2. Mięśnie szyi
a) warstwy powierzchownej – czynność (m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy)
b) warstwy środkowej – czynność
c) warstwy głębokiej – czynność
3. Mięśnie grzbietu
a) powierzchowne – czynność (m. czworoboczny i najszerszy grzbietu)
b) głębokie – czynność (m. prostownik grzbietu)
4. Mięśnie klatki piersiowej
a) powierzchowne – czynność (m. piersiowy większy i zębaty przedni)
b) głębokie – czynność (mięśnie międzyżebrowe)
c) przepona – budowa, otwory, czynność
5. Mięśnie kończyny górnej
a) mięśnie obręczy – czynność (m. naramienny)
b) mięśnie ramienia – czynność – (grupa przednia – m. dwugłowy ramienia, grupa tylna – m. trójgłowy ramienia)
c) mięśnie przedramienia – czynność – (grupa przednia – m. zginacz palców powierzchowny i głęboki,  grupa tylna – m. prostownik palców, grupa boczna – m. ramienno-promieniowy)
d) mięśnie ręki – ogólnie czynność
6. Mięśnie brzucha – wymienić, czynność
7. Miejsca zmniejszonego oporu ścian brzucha
8. Mięśnie kończyny dolnej
a) mięśnie obręczy – czynność (m. biodrowo-lędźwiowy i pośladkowy wielki)
b) mięśnie uda – czynność – (grupa przednia – m. czworogłowy uda, grupa przyśrodkowa – m. przywodziciel wielki, grupa tylna – m. dwugłowy uda)
c) mięśnie podudzia – czynność – (grupa przednia, grupa boczna, grupa tylna warstwa powierzchowna – m. trójgłowy łydki i warstwa głęboka)
d) mięśnie stopy – ogólnie czynność

Ćwiczenie 3. (16.10.25) Ośrodkowy układ nerwowy:

1. Mózgowie – ogólna budowa i podział.
2. Kresomózgowie:
a) płaty i ośrodki w nich się znajdujące,
b) bruzdy – środkowa, boczna, ciemieniowo-potyliczna (co oddzielają).
3. Międzymózgowie:
a) podział – wzgórze, podwzgórze i nadwzgórze, ośrodki podkorowe międzymózgowia,
b) czynność podwzgórza – ogólnie.
4. Śródmózgowie: podział – konary mózgu, blaszka czworacza (wzgórki i ośrodki).
5. Tyłomózgowie wtórne: podział – most i móżdżek (budowa, rola).
6. Rdzeniomózgowie: rdzeń przedłużony – budowa zewnętrzna i wewnętrzna (jądra nerwów czaszkowych, ośrodek krążenia i oddychania).
7. Pień mózgu.
8. Rdzeń kręgowy (budowa zewnętrzna, wewnętrzna).
9. Drogi rzutowe - wstępujące i zstępujące.
10. Układ piramidowy i pozapiramidowy.
11. Opony mózgowia i rdzenia kręgowego.
12. Układ komorowy, krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego.
13. Unaczynienie mózgowia:
a) tętnica szyjna wewnętrzna, układ kręgowo-podstawny,
b) koło tętnicze mózgu, tętnica mózgu przednia, środkowa i tylna – co unaczyniają ogólnie.

Ćwiczenie 4. (23.10.25) Obwodowy układ nerwowy. Autonomiczny układ nerwowy. Narządy zmysłów. KOLOKWIUM II.

Układ nerwowy obwodowy:
1. Nerwy czaszkowe – I – XII (nazwy i zakres unerwienia – ogólnie).
2. Sploty nerwowe:
a) splot szyjny – z czego powstaje, gdzie leży, jego gałęzie długie (nerw przeponowy – zakres unerwienia),
b) splot ramienny – z czego powstaje, gdzie leży, nerwy długie odchodzące od części podobojczykowej – ogólnie ich zakres unerwienia,
c) nerwy międzyżebrowe – z czego powstają i zakres ich unerwienia,
d) splot lędźwiowy – z czego powstaje, gdzie leży, nerwy długie (nerw udowy i zasłonowy – ogólnie zakres unerwienia),
e) splot krzyżowy – z czego powstaje, gdzie leży, nerwy długie (nerw kulszowy jego podział – nerw piszczelowy i strzałkowy wspólny – jego podział na nerw strzałkowy powierzchowny i głęboki), ogólnie zakres unerwienia tych nerwów.

Układ nerwowy autonomiczny:
a) podział,
b) ośrodki układu współczulnego – budowa pnia współczulnego,
c) ośrodki układu przywspółczulnego,
d) czynność.
  
Narządy zmysłów
1. Narząd wzroku:
a) budowa ścian gałki ocznej,
b) zawartość gałki ocznej (wymienić),
c) narządy dodatkowe oka (wymienić),
d) proces widzenia.
2.  Narząd przedsionkowo-ślimakowy:
a) ucho zewnętrzne – wymienić jego elementy składowe,
b) ucho środkowe – wymienić jego elementy składowe,
c) ucho wewnętrzne – wymienić jego elementy składowe,
d) lokalizacja ośrodka słuchu i równowagi,
e) proces słyszenia.

Ćwiczenie 5. (06.11.25) Układ krążenia. Układ naczyniowy i limfatyczny.

Układ krążenia:
1. Położenie i budowa serca (przedsionki, komory, przegroda serca).
2. Zastawki serca (żylne i tętnicze) – czynność i budowa.
3. Budowa ścian serca – nasierdzie, śródsierdzie (elementy), wsierdzie.
4. Osierdzie – włókniste, surowicze, jama osierdzia.
5. Krążenie duże i małe – gdzie rozpoczyna i kończy.
6. Krew – osocze, składniki morfotyczne.
 
Układ naczyniowy i limfatyczny:
1. Krążenie małe – gdzie i czym się rozpoczyna, gdzie i czym się kończy.
2. Krążenie duże – gdzie i czym się rozpoczyna, gdzie i czym się kończy.
3. Aorta – podział, położenie, gałęzie.
4. Naczynia tętnicze kończyny górnej – tętnica pachowa, ramienna, łokciowa i promieniowa (ogólnie ich zakres unaczynienia).
5. Naczynia tętnicze głowy i szyi – tętnica szyjna zewnętrzna i wewnętrzna (ogólnie zakres ich unaczynienia).
6. Naczynia tętnicze klatki piersiowej – ogólnie zakres ich unaczynienia.
7. Naczynia tętnicze jamy brzusznej –ścienne i trzewne (podział i zakres unaczynienia) oraz tętnica biodrowa wewnętrzna – zakres jej unaczynienia.
8. Naczynia tętnicze kończyny dolnej – tętnica biodrowa zewnętrzna, udowa, podkolanowa, piszczelowa przednia i tylna – zakres ich unaczynienia.
9. Żyła główna górna i dolna – gdzie i z czego powstają, skąd zbierają krew i dokąd uchodzą.
10. Żyły głębokie i powierzchowne (główne) kończyny górnej i dolnej – z czego powstają i dokąd uchodzą.
11. Układ limfatyczny – ogólna budowa i funkcja.

Ćwiczenie 6. (13.11.25) Układ oddechowy. Układ wewnątrzwydzielniczy. KOLOKWIUM III.

Układ oddechowy:
1. Jama nosowa – podział, ogólna budowa.
2. Zatoki przynosowe – wymienić i podać dokąd uchodzą.
3. Gardło – podział.
4. Krtań:
     a) położenie,
     b) chrząstki krtani i ich połączenia,
     c) podział jamy krtani,
     d) elementy tworzące głośnię i szparę głośni.
5. Tchawica – części, budowa, położenie.
6. Oskrzele główne – budowa, położenie.
7. Płuca – budowa ogólna płuc (płaty, szczeliny) i korzeń płuca.
8. Podział drzewa oskrzelowego.
9. Opłucna, jama opłucnej i jej zachyłki.
10. Droga powietrza oddechowego.

Układ wewnątrzwydzielniczy:
1. Gruczoły wydzielania wewnętrznego - budowa, położenie i czynność.

Ćwiczenie 7. (20.11.25) Układ pokarmowy
1. Jama ustna – podział, ograniczenie.
2. Język – budowa, brodawki, mięśnie wewnętrzne i zewnętrzne (bez nazw) – czynność tych mięśni.
3. Zęby:
    a) ogólna budowa,
    b) rodzaje zębów.
4. Gruczoły jamy ustnej (ślinianki) – położenie, czynność, dokąd uchodzą.
5. Gardło:
    a) położenie,
    b) podział (elementy znajdujące się w poszczególnych częściach),
    c) mięśnie gardła (zwieracze i dźwigacze – bez nazw) – czynność tych mięśni.
6. Pierścień gardłowy limfatyczny:
    a) wymienić migdałki,
    b) podać gdzie leżą,
    c) czynność.
6. Przełyk – położenie, czynność, zwężenia.
7. Żołądek – położenie, budowa, czynność.
8. Jelito cienkie – części, położenie, czynność.
9. Dwunastnica – podział, co uchodzi i gdzie do dwunastnicy, położenie.
10. Jelito grube – części, położenie, czynność, cechy charakterystyczne okrężnicy.
11. Wątroba – położenie, budowa, czynność.
12. Unaczynienie wątroby – odżywcze i czynnościowe (żyła wrotna).
13. Żyła wrotna – z czego powstaje, skąd zbiera krew i dokąd uchodzi.
14. Pęcherzyk żółciowy – budowa, położenie, czynność.
15. Droga żółci.
16. Trzustka – położenie, budowa, czynność.
17. Śledziona – położenie, budowa, czynność.
18. Otrzewna i jama otrzewnej.
19. Stosunek narządów do otrzewnej.

Ćwiczenie 8. (27.11.25) Układ moczowy i płciowy. KOLOKWIUM IV.

Układ moczowy:
1. Nerki – położenie, budowa zewnętrzna i wewnętrzna, czynność.
2. Moczowód – części, przewężenia.
3. Pęcherz moczowy – położenie, budowa (trójkąt pęcherzowy), czynność.
4. Cewka moczowa żeńska – części.
5. Cewka moczowa męska – części, krzywizny, zwężenia i rozszerzenia.
6. Droga moczu.
 
Układ płciowy męski:
1. Jądro – położenie, budowa, czynność.
2. Najądrze – położenie, czynność.
3. Nasieniowód – części.
4. Pęcherzyki nasienne – położenie, czynność.
5. Gruczoł krokowy – budowa, położenie czynność.
6. Droga plemnika.
 
Układ płciowy żeński:
1. Jajniki – położenie, budowa, czynność.
2. Jajowód – budowa.
3. Macica – położenie, budowa.
4. Pochwa – budowa, położenie.
5. Droga komórki jajowej.