Prof. dr hab. Violetta-Joanna Dymicka-Piekarska z Zakładu Laboratoryjnej Diagnostyki Klinicznej jest współautorem wieloośrodkowej publikacji pt. „miR-483-5p offsets functional nd behavioural effects of stress in male mice through synapse-targeted repression of Pgap2 in the basolateral amygdala”, która 25 kwietnia 2023 r. ukazała się w prestiżowym czasopiśmie należącym do grupy Nature: Nature Communications o współczynniku oddziaływania IF 17.694 i 200 punktów MNiSW. Praca powstała pod kierunkiem prof. Roberta Pawlaka z Universytetu w Exeter w Wielkiej Brytanii i jest efektem współpracy Pani Profesor nawiązanej podczas stażu naukowego w Laboratory of Neuronal Plasticity and Behaviour University of Exeter. W badaniach brali udział naukowcy nie tylko z Wielkiej Brytanii (Bristol, Londyn), ale także z Kanady oraz z Polski (z PAN w Warszawie i Krakowie).
Jak wiadomo stres czy silne przeżycie psychiczne powoduje genetyczne, biochemiczne i strukturalne zmiany w neuronach, które leżą u podstaw rozwoju lękowych zaburzeń behawioralnych. Niezwykle ważną rolę w tych procesach odgrywa tzw. „mózg emocjonalny”, czyli obszar ciała migdałowatego.
Aby zbadać powyższe procesy grupa naukowców posłużyła się szeroką gamą nowoczesnych technik badawczych: od metod mikroskopowych, skanowania genomu, testów behawioralnych, aż po terapię genową.
Autorzy w swojej pracy wykazali, że krótki, niekodujący fragment RNA (miR-483-5p) jest pobudzany przez traumatyczne doznania i wiąże się z genem Pgap2 zmniejszając jego ekspresję w tym rejonie mózgu. Aktywacja tej nowo odkrytej kaskady cząsteczkowej wywołuje zmiany w strukturze wypustek nerwowych w ciele migdałowatym i w konsekwencji równoważy funkcjonalne i behawioralne następstwa stresu. Objawia się to zmniejszeniem zachowań lękowych często będących jego pokłosiem.
Odkrycie nowego mechanizmu zawiadującego stresem stwarza nadzieje na opracowanie w przyszłości nowych terapii niwelujących jego skutki. Choć obecne badania zostały przeprowadzone na myszach to neuronalne mechanizmy związane ze stresem i lękiem są silnie miedzygatunkowo konserwowane. Istnieje więc możliwość, że wraz z rozwojem nowych technologii, badania te przyczynią się do opracowania nowych leków przeciwlękowych mających zastosowanie kliniczne.
Wyniki badań odbiły się szerokim echem w środowisku naukowym w Wielkiej Brytanii i na świecie. Chociaż praca została opublikowana zaledwie 25 kwietnia 2023 r. ma już prawie 10 tysięcy odsłon i jest tematem ponad trzydziestu artykułów w prasie oraz licznych wpisów w mediach społecznościowych. Plasuje ją to w górnym 1% wszystkich prac naukowych opublikowanych w tym samym czasie na świecie.
