Zespół badaczy z Kliniki Okulistyki i Centrum Badań Klinicznych opublikował w maju 2021 roku artykuł pt.: Metabolomics reveals differences in aqueous humor composition in patients with and without pseudoexfoliation syndrome, który ukazał się na łamach czasopisma Frontiers in Molecular Biosciences (https://doi.org/10.3389/fmolb.2021.682600). Jest to pierwsza na świecie praca dotycząca metabolomiki płynu komorowego w zespole pseudoeksfoliacji (XFS). Zespół ten to wieloczynnikowe, postępujące schorzenie ogólnoustrojowe polegające m.in. na gromadzeniu się w różnych częściach narządu wzroku patologicznego, włókienkowego materiału. XFS dotyczy około 60-70 milionów ludzi na świecie, a z perspektywy okulistycznej jest czynnikiem predysponującym do jaskry (nieleczona może prowadzić do ślepoty) oraz zwiększa ryzyko powikłań w trakcie i po zabiegu usunięcia zaćmy. Aktualnie nie ma metod profilaktyki i leczenia XFS, a lepsze poznanie patogenezy choroby może przyczynić się do ich rozwoju. W celu lepszego zrozumienia schorzenia, autorzy wykorzystali popularną w ostatnich latach metabolomikę. Nauka ta zajmuje się oznaczaniem związków drobnocząsteczkowych (metabolitów) i ich pochodnych. Związki te to m.in. aminokwasy, lipidy czy węglowodany. Do badań wykorzystano płyn komorowy, który wypełnia tylną i przednią komorę oka. Pełni on w oku rolę podobną do roli krwi w naszym organizmie, gdyż dostarcza substancje odżywcze i odprowadza produkty przemiany materii z rogówki i soczewki.
W artykule przedstawiono różnice w składzie płynu komorowego pacjentów z i bez zespołu pseudoeksfoliacji. Wykryto m.in. L-argininę i kwas askorbinowy, które mają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Ich obniżony poziom u pacjentów z XFS sugeruje zwiększony stres oksydacyjny i stan zapalny. Wskazano również na zaburzone szlaki metaboliczne acylokarnityn, których obniżony poziom u pacjentów z XFS wskazuje na nieprawidłową funkcję mitochondriów. Z kolei podniesiony poziom aldehydu indolooctowego może być związany z zaburzeniami mikroflory jelitowej.
Publikacja jest kontynuacją pionierskiego cyklu prac dotyczącego analizy metabolomicznej ludzkiego płynu komorowego. Wcześniej zespół, również jako pierwszy na świecie, opublikował w roku 2018 pracę dotyczącą metabolomiki płynu komorowego u pacjentów z cukrzycą typu 2 (https://doi.org/10.1002/elps.201700411). W planach są kolejne badania, dotyczące m.in. określenia profilu metabolitów płynu komorowego charakteryzujących krótko- i długotrwałe odwarstwienie siatkówki oraz u pacjentów z wysoką krótkowzrocznością.
