Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Wspomnienie o dr. Ryszardzie Niklewiczu.
  • Ostatnia zmiana 28.12.2017 przez Medyk Białostocki

    Wspomnienie o dr. Ryszardzie Niklewiczu

    Urodził się 24 maja 1920 roku w Warszawie. Był synem Mieczysława i Marii Róży Lutosławskiej. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych, zasłużonej dla kultury polskiej.

    Dziadkami ze strony matki Ryszarda byli profesor Wincenty, filozof i Sofia Perez Eguia Casanova, hiszpańska poetka i pisarka. W Krakowie dziadkowie poznali Romana Dmowskiego, z którym zaprzyjaźnili się. Ta przyjaźń objęła także następne pokolenia. Szczegóły można znaleźć we wspomnieniach Marii Niklewiczowej „Pan Roman”. Roman Dmowski został ojcem chrzestnym Ryszarda.

    Ryszard Niklewicz szkołę podstawową i średnią ukończył w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymał w 1939 r. Po maturze odbył praktykę szpitalną na oddziale chirurgicznym, kierowanym przez docenta Jana Zaorskiego. W sierpniu 1939 r. został powołany do Junackich Hufców Pracy i w tej formacji odbył kampanię wrześniową. Po powrocie do Warszawy rozpoczął pracę w PCK, a w sierpniu 1940 r. w firmie budowlanej „Inż. J. Martynowski”. W marcu 1941 r. rozpoczął studia medyczne w Prywatnej Szkole Zawodowej dla Pomocniczego Personelu Sanitarnego Docenta Jana Zaorskiego - zakonspirowanym Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego.

    W roku 1943 Ryszard Niklewicz przerwał studia w związku z wyjazdem z Warszawy. Pracował nadal w tej samej firmie budowlanej w różnych miejscowościach w Polsce. Nawiązał kontakt z Armią Krajową w Sędziszowie i Krakowie, a w Bolechowie i Ustrzykach Dolnych także z radzieckimi oddziałami partyzanckimi.

    W październiku 1944 r. został aresztowany przez gestapo i po dwumiesięcznym pobycie w więzieniu, trafił do obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Podczas ewakuacji obozu został uwolniony przez oddziały amerykańskie. Krótko pracował w PCK. Przez rok studiował medycynę na Uniwersytecie w Brukseli. Po powrocie do kraju, w latach 1946 - 1947 kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, a od roku 1947 do 1948 w Akademii Lekarskiej w Gdańsku. Dyplom lekarza otrzymał w kwietniu 1950 r. W lipcu 1952 r. uzyskał stopień doktora medycyny na podstawie rozprawy pt. „Kliniczne znaczenie zmian ilościowych składników koloidalnych i upostaciowanych krwi w stanach przed rzucawkowych i w rzucawce”.

    Podczas studiów, w latach 1947-1948 pracował jako wolontariusz w Klinice Ginekologiczno-Położniczej AL w Gdańsku. Od maja 1948 roku do stycznia 1949 r. był asystentem oddziału ginekologiczno-położniczego w Szpitalu Miejskim w Gdańsku. Następnie wrócił do kliniki, gdzie pracował na stanowisku asystenta do stycznia 1951 r. Kolejnym miejscem zatrudnienia był oddział ginekologiczno-położniczy w Elblągu, a następnie w Kwidzyniu, gdzie był ordynatorem. Pełnił też funkcję konsultanta do spraw ginekologii i położnictwa w powiatach Kwidzyń i Sztum. Był również wykładowcą w Państwowej Szkole Pielęgniarstwa w Gdańsku. W lipcu 1951 r., decyzją Ministerstwa Zdrowia wrócił na stanowisko starszego asystenta do Kliniki Ginekologiczno-Położniczej w Gdańsku; pracował tu do chwili kolejnego przeniesienia do Akademii Medycznej w Białymstoku. Miał żonę Barbarę i pięcioro dzieci. Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, posiadał dyplom przodownika pracy i odznakę „Za wzorowa pracę w służbie zdrowia”.

    1 października 1954 r. dr med. Ryszard Niklewicz został dyrektorem Wojewódzkiego Szpitala Ginekologiczno-Położniczego w Białymstoku przy ul. Warszawskiej 15; był także adiunktem w klinice kierowanej przez prof. Stefana Soszkę oraz inspektorem ginekologii i położnictwa w powiatach łomżyńskim i zambrowskim. Z uwagi na niewystarczającą liczbę łóżek położniczych na terenie tych powiatów, doktor R. Niklewicz zdecydował się na przekazanie pomieszczeń rodzinnego dworku w Drozdowie na potrzeby izby porodowej. Po dokonaniu niezbędnych prac remontowych, 21 grudnia 1956 r. została zawarta umowa dzierżawna pomiędzy panią Marią Niklewiczową - właścicielką, a wydziałem zdrowia PPRN w Łomży. W sierpniu 1957 r. w „Gazecie Białostockiej” pojawił się tendencyjny artykuł o nieprawidłowym wykorzystaniu państwowych pieniędzy; następnie podobny w „Trybunie Ludu”. Jedynie redakcja „Ekspresu Wieczornego” wystąpiła w obronie dra Ryszarda Niklewicza, zamieszczając artykuł pt. „Nieprawdziwe zarzuty osłabiają walkę z rzeczywistymi nadużyciami”. Doktor Niklewicz został odwołany ze stanowiska dyrektora szpitala, skazany przez Sąd Wojewódzki, a uniewinniony przez Sąd Najwyższy.

    W 1958 r. dr med. Ryszard Niklewicz opuścił Białystok i, w wyniku wygranego konkursu, z dniem 1 marca został powołany na stanowisko ordynatora Oddziału Ginekologiczno-Położniczego w Warszawskim Wojewódzkim Szpitalu w Żyrardowie; został też dyrektorem tego szpitala. W latach sześćdziesiątych wyjechał do Afryki w ramach programu WHO. Na krótko powrócił da Żyrardowa. W latach 1965-1967 pracował jako anestezjolog w Genewie i Sion (kanton Wallis), a od 1967 do 1971 r. w klinice Engeried w Bernie; później został jej akcjonariuszem. W latach 1971-1974 podjął pracę w Kongo, w szpitalu belgijskiej firmy Gėcamines (kopalnie miedzi). Następnie wyjechał na stałe do Szwajcarii; tu sprowadził część rodziny. W latach 1974-1975 pracował w przychodni lekarskiej w Carouge pod Genewą. W tym czasie zdał szwajcarską maturę i nostryfikował dyplom lekarski. W 1975 r. przeniósł się do Locarno we włoskojęzycznej części Szwajcarii, gdzie został zatrudniony jako anestezjolog, aż do przejścia na emeryturę pod koniec lat 80.

    Państwo Niklewiczowie gościli tam Kazimierza Sabbata z małżonką, wówczas premiera polskiego rządu na emigracji. Doktor R. Niklewicz należał do „Organizacji Polskich w Szwajcarii”, gdzie pełnił funkcję wiceprezesa i aktywnie uczestniczył w życiu organizacji polonijnych. Pomagał finansowo Polakom, którzy znaleźli się w Szwajcarii. Był osobą bardzo energiczną, zawsze pełen nowych planów. Lubił grać w szachy. W 1987 roku od polskiego rządu w Londynie otrzymał Złoty Krzyż Zasługi. Po przejściu na emeryturę, przez kilka lat mieszkał w Nicei. Potem powrócił do Szwajcarii i zamieszkał w Ponte Capriasca, włoskojęzycznej części Szwajcarii. Na początku tego wieku, z uwagi na pogarszające się zdrowie, przeniósł się bliżej miejsca zamieszkania syna Konrada, do miejscowości Ponta Coppet między Lozanną a Genewą.

    Podczas wojny walczył z Niemcami. Był więźniem gestapo i obozu koncentracyjnego. Po wojnie, za granicą nawiązał współpracę ze Stronnictwem Narodowym. Do kraju wrócił jako emisariusz tej organizacji. W tym czasie struktury SN zostały rozpracowane przez władze bezpieczeństwa. W więzieniu przebywał szef Delegatury Krakowskiej tego stronnictwa, Mieczysław Pszon. R. Niklewicz aresztowany przez UB, zagrożony wysoką karą, popadł w poważne kłopoty. Z dokumentów wynika, że próbował unikać kontaktów z agenturą zmieniając uczelnie i miejsca zamieszkania.

    Dr med. Ryszard Niklewicz był znakomicie wykształconym specjalistą w dziedzinie ginekologii i położnictwa oraz anestezjologii. Swoją wiedzę poszerzał w najlepszych ośrodkach w kraju i za granicą. Był wysoko oceniany jako konsultant ginekologii i położnictwa. Był również sprawnym administratorem; rektor AMB prof. Tadeusz Kielanowski, dwukrotnie proponował mu stanowisko dyrektora administracyjnego Akademii Medycznej. Przyczynił się do rozbudowy Wojewódzkiego Szpitala Ginekologiczno-Położniczego w Białymstoku. Pod koniec życia doktor Ryszard Niklewicz interesował się sprawą budowy pomnika Romana Dmowskiego. Zmarł w Szwajcarii w Ponta Coppet 24 marca 2010 roku. Został pochowany w krypcie rodzinnej na cmentarzu parafialnym w Drozdowie.

    Opracowali:

    Prof. dr hab. Stanisław Chodynicki, emerytowany kierownik Kliniki Otolaryngologii UMB

    Mgr Paweł Radziejewski, kierujący Archiwum UMB

  • 70 LAT UMB            Logotyp Młody Medyk.